Luchtkwaliteitsmodellen worden toegepast om de concentraties aan vervuilende stoffen in de omgevingslucht te bestuderen. Er zijn veel verschillende soorten luchtverontreiniging, waaronder:
- stikstofdioxide (NO2)
- fijn stof
- PM10 zijn de stofdeeltjes kleiner dan 10 micrometer
- PM2.5 zijn de stofdeeltjes kleiner dan 2.5 micrometer
- ozon (O3)
De concentraties in de lucht van de verschillende stoffen wordt door verschillende factoren bepaald.
- De uitstoot van de stoffen door verschillende bronnen.
- De afstand tot deze bronnen.
- Het weer beïnvloedt de verspreiding van de vervuilende stoffen. Bij stabiel weer wordt de lucht minder 'ververst'. Bij hogere windsnelheden wordt de vervuiling sneller verdund en afgevoerd en lopen de concentraties minder hoog op.
- Chemische reacties zorgen voor afbraak of net vorming van verschillende types luchtverontreiniging.
- Het type omgeving beïnvloedt de verspreiding van de vervuiling. In street canyons lopen de concentraties sterker omdat de gebouwen langs de straten de ventilatie hinderen.
Verschillende sectoren in Vlaanderen, België en de omliggende landen dragen bij tot de concentraties van de vervuilende stoffen in Vlaanderen. Belangrijke bronnen van vervuiling zijn:
- Wegverkeer
- Verwarming van gebouwen
- Industrie
- Landbouw
- Scheepvaart
- Luchtvaart
Er zijn vele verschillende soorten aan luchtkwaliteitsmodellen die voor verschillende toepassingen worden gebruikt. We kunnen een onderscheid maken op basis van het type toepassing:
- Evaluatiemodellen worden gebruikt om de luchtkwaliteit te beoordelen over een bepaalde periode. Dit kan worden toegepast om te rapporteren over de luchtkwaliteitssituatie van het afgelopen jaar. Dezelfde modellen kunnen ook in 'real-time' voor het afgelopen uur worden toegepast. Evaluatiemodellen worden ook toegepast om op basis van aannames over de uitstoot in de toekomst, de toekomstige luchtkwaliteitssituatie in te schatten.
- Voorspellingsmodellen worden gebruikt om de luchtkwaliteit in de komende dagen te voorspellen.
Voor elke type toepassing zijn er verschillende modelleringstechnieken mogelijk.
- Interpolatiemodellen starten van luchtkwaliteitsmetingen en schatten de luchtkwaliteit in op plekken waar niet gemeten wordt. In Vlaanderen is het
- Dispersiemodellen berekenen de verspreiding van luchtverontreiniging op basis van de kennis van de uitstoot en de weerscondities.
- Street canyon modellen schatten op basis van de breedte van wegen en de hoogte van gebouwen de luchtverontreiniging in straten in de bebouwde omgeving in.
- Chemische transportmodellen modelleren zowel de verspreiding van de vervuilende stoffen als de omzetting via chemische reacties in de atmosfeer.
- Statistische modellen schatten op basis van historische verbanden tussen luchtverontreiniging en weerscondities de verwachte situatie in. Zo kan op basis van de weersvoorspellingen de luchtkwaliteit voorspeld worden. Neurale netwerken en andere 'Artificial Intelligence' modellen zijn voorbeelden van statistische modellen.
In Vlaanderen informeren VMM en IRCEL over de luchtkwaliteit. VITO ondersteunt de overheden in Vlaanderen rond luchtkwaliteit. Meer duiding rond luchtkwaliteitsmodellen die in Vlaanderen worden toegepast en luchtkwaliteit in het algemeen is op deze websites te vinden.
Gebruikte bronnen: