Thematische werkgroep 1

Data en informatie werkgroep: Het potentieel van urban mining voor de bouwsector

Tijdens de eerste thematische werkgroep worden de data en informatienoden van de reeds geïdentificeerde use cases in kaart gebracht. De Werkgroep Data en Informatie staat open voor deelname door de gehele quadruple helix. Vaste deelnemers zijn de leden van het VLOCA-trajectconsortium en stakeholders, die samen de data- en informatienoden in kaart brengen.

De verzamelde inzichten worden vervolgens verwerkt om de data- en informatiearchitectuur verder aan te vullen.

De Data en informatie werkgroep vond plaats op 29 juni 2023.

Deelnemers

Organisatie	Deelnemer
Agentschap Binnenlands Bestuur (VLOCA)	Fabian de la Meilleure
	Paul De Wilde
	Alain Glickman
Stad Mechelen/VLOCA	Mieke Van Cauwenberghe
MyCSN  (Data platform/integrator)	Niels Kelchtermans
OVAM - Vlaanderen Circulair	Elmar Willems
VVSG	Elke de Taeye
Buildwise	Linde Maes
Tracimat	Mark Bergmans
Starring Jane	Jan Boudrez
	Kevin Braem
	Kenny Van Wassenhove
Esri Belux	Tommy De Windt
	Frank Desmet
VITO	Steven Claes
VITO/VLOCA	Yoko Dams

Aanleiding en Context

Initiatief

Met het Urban mining project willen de initiatiefnemers onderzoeken hoe BIM als meerwaarde §kan ingezet worden op de korte keten van de bouwmaterialen in het teken van klimaat neutraal bouwen vandaag maar zeker in de toekomst.

We zien dat de bouw nog steeds een overgroot aandeel heeft in de productie van schadelijke stoffen voor het milieu en er heel veel milieu-Impact is op de recuperatie van oudere materialen moet er drastisch ingegrepen worden. En dit kan door:

• Bij de bestaande bebouwing maximaal in te zetten op het recupereren van bouwonderdelen en bouwdelen en bouwgrondstoffen. Dit met hoogste prioriteit op de meest belastende bouwmaterialen zoals aluminium, staal en beton en baksteen...

• Bij de nieuw op te richten gebouwen maximaal in te zetten op gebruik van CO2 neutrale of positieve bouwmaterialen die naast het snel plaatsen  ook op een gemakkelijke manier hergebruikt kunnen worden en  uitgevoerd worden op klimaat neutrale bouwplaatsen

We onderzoeken aan de hand van de inspiratiekaart renovatiebeleid welke bestaande type gebouwen het meest CO2 reductie opleveren na een grondige energetische renovatie. We bekijken ook de hoeveelheid aan gebouwen die via een minimale inbreng een langer en/ of nieuw leven kunnen krijgen.

We willen door de stad kunnen gaan (Digital Twin light versie) waarbij we gebouwen kunnen vastnemen om daarna hun paspoort te kunnen raadplegen. Vb Utrecht  https://3d.amsterdam.nl/index.html#122050.63,486038.88,1143.55,56.00,344.51,0.00

We vinden via het (woning)paspoort bouwmaterialen terug die hergebruikt kunnen worden maar ook alle andere bouwonderdelen met een aanduiding waarvoor ze terug ingezet kunnen worden (10R) sloopopvolgingsplan SOP en herbruikbaarheidsplan

Omgekeerd kan de eigenaar zelf ook de bouwmaterialen op het open platform te koop aanbieden nog voor ze uitgebroken of afgebroken worden.

We willen daar boven op alles nog realiseren met het minste hinder op de openbare ruimte en voor de bewoners. We willen tenslotte inzetten op een gezond leefklimaat binnen maar ook buiten in het stedelijk weefsel waar het leefbaar moet zijn.

Presentatie slide 7

Presentatie slide 8

VLOCA

Vloca-principes

Om te beginnen werden de VLOCA-principes toegelicht: VLOCA staat voor: - Transparantie: alle ontwikkelingen en verworven kennis wordt transparant op de kennishub geplaatst, voor iedereen bereikbaar met zelfs de mogelijkheid om zaken aan te vullen - Schaalbaarheid: de use cases vormen steeds het startpunt van de analyse waarbij er steeds rekening gehouden wordt hoe men los van een bepaalde technologie een oplossing kan uitgewerkt worden - Technologisch agnostisch: VLOCA houdt niet vast aan één bepaalde technologie. De use cases vormen het startpunt en hierbij wordt nagedacht hoe er los van een bepaalde technologie een oplossing kan uitgewerkt worden. - Gebruikersgericht: oplossingen worden uitgedacht in functie van het standpunt van de eindgebruiker - Interoperabel: de oplossingen kaderen nooit in slechts één project maar zijn bruikbaar voor huidige en toekomstige trajecten.

- Duurzaamheid: de oplossingen die gegenereerd worden zijn niet enkel bruikbaar op korte termijn, maar ook voor de toekomst

Proces

Binnen VLOCA vertrekt men steeds vanuit de use cases die in de vorige sessies geïdentificeerd en gevalideerd werden. Daarnaast konden ook een aantal datanoden gedistilleerd worden. De opzet van de eerste thematische werkgroep is om de datanoden en informatiestromen verder in kaart te brengen en te capteren wat de metagegevens zijn. Daarnaast worden ook de andere gegevens die gekoppeld zijn aan data en informatiestromen-en bronnen geïdentificeerd. De volgende stap in het proces is de verwerking van deze informatie in de architectuur. Hierbij maken we effectief de brug van de business naar de IT zijde.

Werkgroepen

Tot nu toe hebben we de opstartvergadering en de business werkgroep tezamen met OSLO georganiseerd. Vanaf nu gaan we elk onze eigen weg (maar tegelijk ook weer niet). Hoewel de komende werkgroepen los van elkaar plaatsvinden, is er een constante uitwisseling van informatie tussen OSLO en VLOCA om een complementaire uitkomst te garanderen.

Samenvatting vorige werkgroep

Het verslag van de vorige werkgroep met een overzicht van alle use cases en concepten kan je hier terugvinden.

Oefeningen werkgroep

Toelichting use-cases

Vooraleer we in de oefeningen konden duiken werd een overzicht gegeven van alle geïdentificeerde use cases:

Samenvatting	Beschrijving
UC1: Aanbod deel	Een data register systeem (databank) van alle (al dan niet) geplande af te breken gebouwen met hun gebruikte materiaal ter beschikking stellen. Eigenlijk uiteindelijk is het de bedoeling van alle gebouwen een BIM bestand te hebben.
UC2: Vraag deel	Een mogelijkheid om een 'vraag' in te dienen van een nieuwbouw of renovatie project met de beoogde materiaal dimensies en specificaties. Kan 'open' of via 'login'
UC3: Makelaars deel	De mogelijkheid om de vraag en aanbod te 'match maken' door een 'intelligente' algoritme te berekenen voor wie welke materiaal zou kunnen dienen
UC4: Offerte aanbod	Het kunnen aanbieden van materiaal voor specifieke aanvragers met een concrete offerte
UC5: Bestelling uitvoeren	Het kunnen aanvaarden van een 'offerte' van de aanbieder van herbruikbare bouw materiaal
UC6: Inzichten & Dashboarding	Het verkrijgen van inzichten die het beleid kan beinvloeden en/of bijsturen
UC7: Principes	Schaalbaarheid (voor extra steden en regio's) en interoperabiliteit (voor extra toepassingen) van de toepassing is cruciaal
UC8 : Afbraakwaarde	Berekening kunnen doen om verkoopswaarde vs rennovatie vs afbraak van eender welk leegstand gebouw
UC9 : Woningspaspoort	Berekening van 'kwaliteit' van een gebouw, vooral ifv duurzaam (CO2) en Levensduur (wanneer moet iets evt vervangen worden)+ hergebruiksinventaris= Woningspaspoort
UC10 : CRM, Helpdesk,...	Een CRM en Helpdesk om gebruikers aan te trekken, te stimuleren om te gebruiken en retentie bij een 'mindere' ervaring.
UC11: Aanbod deel	Een data register systeem (databank) van alle (al dan niet) geplande af te breken gebouwen met hun gebruikte materiaal ter beschikking stellen. Eigenlijk uiteindelijk is het de bedoeling van alle gebouwen een BIM bestand te hebben.

Uit deze lijst werden er 3 use cases geselecteerd: UC1, UC2 en UC9.

Binnen UC1 kan men de volgende business capabilities onderscheiden:

	Beschrijving
UC1	Via allerlei data over de gebouwen een estimatie kunnen geven van de BIM en die na evaluatie al dan niet op te laden in de BIM databank met vermelding van methode, verwachte kwaliteit van de model ed meer.
BC1.2	Alle eigenaars van gebouwen moeten een standaard BIM model kunnen invoeren en aanpassen
BC1.3	Bestaande andere standaarden moeten kunnen automatisch vertaald worden naar de standaard BIM model (eigenaars die een soortgelijke maar geen identieke BIM formaten gebruiken moeten de mogelijkheden hebben om die alsnog op te laden en te 'vertalen' naar de BIM formaten)
BC1.4	Bestaande ingevulde databases van BIM's (of vertaalbare) modelen moeten met 'druk op een knop' kunnen opgeladen worden in het systeem
BC1.5	Herbruikbaarheidsgraad (kwaliteit van het materiaal) kunnen invoeren met objectieve en subjectieve criteria met ook foto's of andere ongestructureerde data bronnen
BC1.6	Via allerlei data over de gebouwen een estimatie kunnen geven van de BIM en die na evaluatie al dan niet op te laden in de BIM databank met vermelding van methode, verwachte kwaliteit van de model ed meer.
BC1.7	Overzicht van opvulling van de BIM databank incl % tov volledige universum

Vervolgens werd ingezoomd op UC2. Hierbij horen de volgende business capabilities:

	Beschrijving
UC2	Een mogelijkheid om een 'vraag' in te dienen van een nieuwbouw of renovatie project met de beoogde materiaal dimensies en specificaties. Kan 'open' of via 'login'
BC2.1	Bij nieuwe project kunnen opladen van de 'beoogde' BIM van het nieuwe gebouw/project met laatste datum van aanvraag
BC2.2	Het kunnen aanvragen van specifieke materiaal met laatste datum waarop nog kan geboden worden
BC2.3	Overzicht van opvulling van de aanvraag databank
BC2.4	Indien niet herbruikbaar, dan wordt de kans gegeven om door recyclage 'klanten' ook een aanvraag kan gemaakt worden.

Tot slot, de laatste use case met bijhorende business capabilities:

	Beschrijving
UC9	Berekening van 'kwaliteit' van een gebouw, vooral ifv duurzaam (CO2) en Levensduur (wanneer moet iets evt vervangen worden)+ hergebruiksinventaris= Woningpaspoort
BC9.1	Met een 'subjectieve' gradatie van CO2 producerende materialen kan een gebouw of delen ervan berekend worden om te zien hoe die scoort op duurzaamheid.
BC9.2	Via bepaalde vooropgestelde lijst de levensduur (voor een controle) berekening van een gebouw.
BC2.3	Na controle kan een gebouw een nieuwe levensduur estimatie krijgen (manueel aanpassen, en niet automatisch laten overschrijven via business rules)

Aanpak

Het verloop van de oefening is als volgt:

1. Deelnemers worden doorverwezen naar een miro bord (de link naar dit bord kan je hier terugvinden), selecteren een blauwe post-it en schrijven databronnen op
2. De facilitator van de werkgroep clustert deze databronnen samen onder één gemeenschappelijke noemer
3. Per databron worden eerst de metadata samen gecapteerd, vervolgens de kenmerken van de data

Use case 1

Om te beginnen werd er bekeken welke databronnen men kon onderscheiden. Deze databronnen werden vervolgens door de facilitator en in onderling overleg geclusterd. Hierbij een overzicht van de vernoemde databronnen:

Cluster	Databronnen
Cluster 1	Inventarisatie huishoudelijk afval, per gemeente alle hoeveelheden en soorten: OVAM
	MATIS ondersteunt tracering en registratie van afvalcijfers: OVAM Let op: verschil huishoudelijk en bedrijfsmatig afval!
	sector gegevens
	rol IVOO
	Jaarlijkse, publieke gegevensopvraging, xlxs bestanden publiek beschikbaar
Cluster 2	EPC woning --> verplichte renovatie naar niveau
Cluster 3	Jaarlijks geproduceerde wegendata (beschikbaar in de markt) kan ook dienen om toestand gebouwen initieel vast te stellen. Gebouwen zijn opervlakkig 'inspecteerbaar'.
	(Regelmatige vsiuele controle door burgers/gevolmachtigde via Smart Phone
	google streetview
	3d pointcloud
Cluster 3	Metadataportaal datavindplaats bruikbaar? https://metadata.vlaanderen.be/srv/dut/catalog.search#/home
Cluster 4	Diverse (ERP / inventaris / ...) externe systemen (van leveranciers) met reeds aanwezige producten (goederen & diensten) en hun cycli (nieuw / gewijzigd / product-fit / ...) alsook Billing Of Material (BoM). Zodat we nadien kunnen zorgen, na de data captatie, dat de kwaliteit van de producten voldoet aan de verwachtingen van het aanbod
Cluster 5	EPC en gekoppeld Renovatiebudget
Cluster 6	Volledig 3D, Point Cloud model Vlaanderen met CAD BIM GIS integratie (impact gebouw omgeving, AI bouwmaterialen detectie, potentieel indoors beelden en (real-time) asset detetie, afbraakbeheer, (real-time) tracking en tracing bouwmaterialen, afbraakmaterialen, etc.)
	Schaalbaar/reproduceerbaar Mobile friendly Portaal/Loket met gestandaardiseerde wizard en combinatie databronnen via api's, webhooks en potentieel logica op verzamelde data voor productie eindgegevens en inzichten
	Datavindplaats Vlaanderen

In de volgende oefening werden een aantal vragen gesteld over de metadata:

1. Wat is de naam van de databron
2. Wie is de eigenaar van de data
3. Welke gegevens zijn in de data verwerkt/beschikbaar
4. In welke formaten worden de data opgeslagen en opgehaald
5. Om de hoeveel tijd is er nieuwe data beschikbaar (data frequentie en data recentheid)
6. Wat is de dekkingsgraad van de data
7. Hoe wordt de data opgehaald (bv API – push/pull, webhook,..)

De deelnemers konden vervolgens per databron (blauwe post-its) die tijdens de vorige oefening gedefinieerd werden in het Miro bord de vragen te beantwoorden.

Dit leverde de onderstaande tabel op:

Metadata	Conditie	Datastandaardisatie	Kadaster	Vergunningen en verplichtingen	Beschikbaarheid materialen
Naam van de databron	Plaatsbeschrijving (incl. foto's)	SFB	Kadaster	Historische waarde/monument Inventaris Onroerend Erfgoed (?)	Prijzen (en stock?) van de herbruikbare materialen zie ook databank van OPALIS
	Conditiemeting	Nen standaarden		omgevingsvergunningen	Leveranciers/producenten materialen
	hergebruikinventaris	Aansluiten op OSLO en initiatieven AWV voor OTL standaardisatie en aanleveren BIM data? https://wegenenverkeer.be/zakelijk/bim/otl		Databank Tracimat - sloopopvolgingsplannen (ovb)
Eigenaar van de data	gebouweigenaar	Openbare instantie GIS	Openbare instantie GIS	tracimat	Leveranciers
Welke gegevens zijn allemaal in de data verwerkt/ beschikbaar?	(beelden van) materialen/bouwelementen en hun conditie			bouwjaar, bouwvolume, gebouwtype, materialen ikv sloop,...; voor residentieel>1000m en niet-residentieel >5000m
In welk formaten worden de data opgeslagen en opgehaald?		Industry Foundation Classes (IFC), Autodesk Revit (. rvt), ArcGIS BIM file
Om de hoeveel tijd is er nieuwe data beschikbaar? (data frequentie en data recentheid)	bij "sleutelmomenten" zoals verkoop, verhuur,...?			bij verplichting sloopopvolging, vrijwillig; continu	Dagelijks
Wat is de dekkingsgraad van de data?	Moet duidelijk leeftijd, samenstelling, behandeling en toestand opnemen	Beschrijven van 'bestemming' materialen (bv een binnendeur)		Vlaanderen
Hoe wordt de data opgehaald? (bv API - push/pull, webhook, ...)
Kenmerken van de data	Conditie	Datastandaardisatie	Kadaster	Vergunningen en verplichtingen	Beschikbaarheid materialen
Is GDPR van toepassing (zijn er persoonlijke gegevens aanwezig in de data) en waarom?	foto's interieur zijn confidentieel	Nee omdat er geen persoonsgegevens zijn		Ja	Neen
Is de data betrouwbaar? (bv. zijn de sensoren betrouwbaar bij regenweer)?	Hangt af van de 'objectiviteit' van de meting en expertise	ja		Ja, en zal meer betrouwbaar worden met de tijd (ervaring deskundigen, feedback door verplichte tracering sinds juli 2022,...)
	1: goed	1: goed	1: goed
		NVT
In welke mate is de data interoperabel? Fair principe 3: Metadata zijn zo beschreven dat machines ze kunnen interpreteren en het is duidelijk hoe die (meta)data zich tot andere (meta)data verhouden		1: goed
In welke mate is de data beschikbaar voor (her)gebruik? Het is duidelijk hoe data gebruikt en hergebruikt mogen worden en ze zijn rijkelijk voorzien van kenmerken		1: goed

Use case 2

Voor de tweede use case ging men op dezelfde manier te werk als voor de eerste: databronnen werden geïdentificeerd, door de facilitator geclusterd en vervolgens werden de vragen met betrekking tot de metadata en de kenmerken van de data beantwoord. Dit leverde de volgende twee tabellen op:

Cluster	Databronnen	Opmerkingen
Cluster 1	P & G score (overstroming)
	Zonnestudie
	Mobiliteitsscore (bv immoweb)
Cluster 2	Informatie van notarissen
Cluster 3	Ik neem aan dat dit document gekend is ;-): chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://globalabc.org/sites/default/files/2021-09/GABC_The-Building-Passport_FINAL.pdf
	asbest inventaris
	Alles blijft binnen het woningpaspoort en blijft privé pas als de eigenaar wil delen kan de link gemaakt worden naar het open platform?
Cluster 3	Zie afsprakenkader over Woningpas en data Protocol OVAM – VEKA - Fluvius: van (fluvius.be)
Cluster 4	Materiaaldata koppelen aan BIM model en andere bestaande toepassingen zoals de EPB-software en TOTEM. Daarnaast onderzoeken of we de data kunnen integreren in de Woningpas. Het ontwikkelde paspoort genereert naast de asbestinventaris ook een sloopopvolgingsplan met informatie over de materialen (hoeveelheid, samenstelling, historiek ...) die vrijkomen bij ontmanteling en sloop.	TOTEM = (Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials) is een transparante, eenvoudige, digitale interface waarmee de Belgische bouwsector aan de slag kan om de milieu-impact van gebouwen te objectiveren en te verminderen. TOTEM (vlaanderen.be) > M-peil
Cluster 5	PID

Metadata	Inventaris technieken	Inventaris materialen	Infrastructuur	Waardebepaling materialen
Naam van de databron	uitgevoerde herstellingen bv aan ketel, pomp,...?	Asbest	Aansluitingen	Situatieschets en advies onder voorbehoud
	onderhoud verslagen ketels/sww	product/materiaal specificaties bouwelementen		Impact en advies duurzaamheid pand
	Zonnepanelen, laadpaal, warmtepomp, …			Lijst van vermarktbare bouwonderdelen, bouwmaterialen is vrij toegankelijk voor iedereen?
				Levensduur bouwmaterialen, mogelijkheid tot notificaties in woningpaspoort als levensduur overschreden wordt
				De bouwcatalogus gaat uit van referentielevensduurdata om te bepalen hoe lang bepaalde materialen gemiddeld kunnen gebruikt worden. Zie rapport:  Bouwcatalogus veranderingsgericht bouwen (vlaanderen.be)
Eigenaar van de data	in gemeenschappelijk nut te delen	voor iedereen toegankelijk		indicatie welke materialen aan een marktconforme prijs aangeboden kunnen worden
Welke gegevens zijn allemaal in de data verwerkt/ beschikbaar?	merk, datum, serie nummer, onderdelen, prijs?, manual, datum onderhoud en indien nodig herstelgegevens (datum, vervangonderdeel,...)	hergebruikinventaris Buildwise met selectie businessmodel RotorDC, materiaalbank,…
In welk formaten worden de data opgeslagen en opgehaald?
Om de hoeveel tijd is er nieuwe data beschikbaar? (data frequentie en data recentheid)	plaatsing, herstelling, onderhoud,…
Wat is de dekkingsgraad van de data?
Hoe wordt de data opgehaald? (bv API - push/pull, webhook, ...)
Kenmerken van de data	Inventaris technieken	Inventaris materialen	Infrastructuur	Waardebepaling materialen
Is GDPR van toepassing (zijn er persoonlijke gegevens aanwezig in de data) en waarom?	Ja?
In welke mate is de data vindbaar? Fair principe 1: Goed beschreven en geïndexeerd en metadata kunnen doorzocht worden		niet voor bestaande gebouwen via Madaster wel een estimatie via info architecten, studiebureau meer gedetaileerde info
In welke mate is de data toegankelijk? Fair principe 2: Het is duidelijk of en hoe je toegang kunt krijgen tot de (meta)data en op te halen via standaardprotocollen		uc1: een deel van de digital twin van Oostende, waarvan de data gerepliceerd worden naar Vlaams Overheid. Waarvan sommige informatie met de burger gedeeld kan worden en andere informatie afgeschermd wordt
In welke mate is de data interoperabel? Fair principe 3: Metadata zijn zo beschreven dat machines ze kunnen interpreteren en het is duidelijk hoe die (meta)data zich tot andere (meta)data verhouden
In welke mate is de data beschikbaar voor (her)gebruik? Het is duidelijk hoe data gebruikt en hergebruikt mogen worden en ze zijn rijkelijk voorzien van kenmerken

Vraag & antwoord en volgende stappen

Vragen

Nvt

Volgende werkgroepen

Indien je graag zou willen deelnemen aan een toekomstige werkgroep kan je via de onderstaande link een overzicht van de workshops terugvinden en zich hier inschrijven.

Andere werkgroepen

Werkgroep	Type werkgroep	Datum	Tijd	Locatie
Business werkgroep	Business werkgroep	2023-01-12	13u00-16u00	VAC Gent