Data Governance Model

Doel en doelgroep

Finaliteit:

Antwoord op datagovernanceact --> weten hoe met data omgaan voor specifieke use cases en hoe bewaken?

Generiek model specifiek ingevuld

Inleiding

Vragen die we adhv data governance model willen beantwoorden:

• Welke data wel en welke data niet toegangkelijk en bruikbaar (met vemelding van specifieke databronnen per traject), onderscheid per gebruiker? Matrix welke data mag door wie gebruikt worden?
• Hoe verschilt een data governance model van principes? Mix van generieke en specifieke bepalingen?
• Wie is de eigenaar van de data?
• (FAIR) Data-principes
• Sector specifieke bepalingen
• Bescherming van gegevens, de persoonlijke levenssfeer en de integriteit van het individu/ Persoonsgegevens indien van toepassing: privacyvriendelijkere gegevensverwerking/ GDPR
• Commercieel vertrouwelijke gegevens
• Uitwerking van architectuur volgens "open door ontwerp en door standaardinstellingen"
• Datagovernancemodel is niet-discriminerend, transparant, evenredig en objectief gerechtvaardigd
• Hebruik van data om verder onderzoek en gebruik te bevorderen.
• Afdwingbaarheid/ contract voor data gebruik/ commitment?
• Kan worden bewezen dat privacy en vertrouwelijkheid werd gewaarborgd?
• Concurrerend klimaat voor gegevensdeling: neutraliteit van de aanbieders van databemiddelingsdiensten?
• Willen wij aangeven welke data aanbieders data-altruïstisch is of moet dit eigen zijn aan partnerschap/ VLOCA 'charter'/ vrijwillige registratie?
• Kan een toelating tot gebruik van data worden ingetrokken?
• Reglement met informatie, technische en beveiligingsvereisten, en stappenplannen voor communicatie en interoperabiliteitsnormen?
• Willen we definities opnemen in het datagovernancemodel? (bv art. 2 datagovernanceverorderdening)
• Toepassingsgebied? (bv art. 3 datagovernanceverordening)
• Vergoeding (art. 6)
• Toezicht op naleving? (art. 14)
• (rol van ) VLOCA als/ voor erkende org voor Data altruïsme? (art. 17)
• Transparantievereisten (art. 20)
• Hoort data lineage thuis in een datagovernancemodel?

Datagovernanceverordening

De Europese Datagovernanceverordening van 30 mei 2022 kwam tot stand om ...

Het moet ook de versterking van de open strategische autonomie van de Unie waarborgen, en tegelijk het internationale vrije verkeer van gegevens bevorderen.

Gegevens zijn de hoeksteen van die transformatie: datagestuurde innovatie

Verkleinen van de digitale kloof.

Neutraliteit van de toegang tot en de overdraagbaarheid en interoperabiliteit van gegevens moeten worden gewaarborgd en lock-in-effecten moeten worden vermeden.

FAIR-data principes.

Voor het ontwerp, de totstandkoming en de handhaving van het gelijke speelveld in de data-economie is goede governance nodig waaraan alle belanghebbenden van een gemeenschappelijke Europese gegevensruimte moeten deelnemen en waarin zij vertegenwoordigd moeten zijn.

Deze verordening moet gericht zijn op de verdere ontwikkeling van de digitale interne markt zonder grenzen en een betrouwbare en veilige datasamenleving en -economie waarin mensen centraal staan.

Rechtspersonen die doeleinden van algemeen belang wensen te ondersteunen door op basis van data-altruïsme op een bepaalde schaal relevante gegevens beschikbaar te stellen en die aan de in deze verordening neergelegde vereisten voldoen, moeten zich kunnen registreren als “in de Unie erkende organisatie voor data-altruïsme” en moeten dat label kunnen gebruiken.

Een Uniebreed governancekader moet als doel hebben vertrouwen te scheppen bij personen en ondernemingen wat betreft de toegang tot, de controle over, alsook het delen, het gebruik en het hergebruik van gegevens, met name door passende mechanismen in te stellen die het voor datasubjecten mogelijk maken om hun rechten te kennen en op zinvolle wijze uit te oefenen, alsook inzake het hergebruik van bepaalde soorten gegevens die in het bezit zijn van openbare lichamen, het verlenen van diensten door aanbieders van databemiddelingsdiensten aan datasubjecten, gegevenshouders en gegevensgebruikers, alsmede het verzamelen en verwerken van gegevens die door natuurlijke en rechtspersonen voor altruïstische doeleinden beschikbaar worden gesteld. Een grotere transparantie ten aanzien van het doel van het gebruik en de wijze van opslag van gegevens door ondernemingen kan met name helpen om het vertrouwen te versterken.

Er zijn technieken die analyses van databanken met persoonsgegevens mogelijk maken, zoals anonimisering, differentiële privacy, generalisering, onderdrukking en randomisering, het gebruik van synthetische gegevens of soortgelijke methoden, en andere geavanceerde methoden om de privacy te beschermen, die kunnen bijdragen tot een privacyvriendelijkere gegevensverwerking.

Aansporen om gegevens te genereren en beschikbaar te stellen overeenkomstig het beginsel “open door ontwerp en door standaardinstellingen” (“open by design and by default”).

Commercieel vertrouwelijke gegevens zijn gegevens die beschermd zijn door bedrijfsgeheimen, beschermde knowhow en alle andere informatie waarvan de ongeoorloofde openbaarmaking gevolgen zou hebben voor de marktpositie of de financiële gezondheid van de onderneming.

Bescherming van gegevens, de persoonlijke levenssfeer en de integriteit van het individu.

Elke lidstaat daarom kunnen beslissen of gegevens toegankelijk worden gemaakt voor hergebruik, en over het doel en de reikwijdte van die toegang.

Voorwaarden moeten niet-discriminerend, transparant, evenredig en objectief gerechtvaardigd zijn en mogen de mededinging niet beperken.

De voorwaarden voor hergebruik moeten zodanig worden ontworpen dat zij wetenschappelijk onderzoek bevorderen.

Openbare lichamen moeten vergoedingen kunnen aanrekenen voor het hergebruik van gegevens, maar moeten, in overeenstemming met de staatssteunregels, ook hergebruik tegen een gereduceerde vergoeding of kosteloos hergebruik kunnen toestaan, bijvoorbeeld voor bepaalde categorieën hergebruik, zoals niet-commercieel hergebruik voor wetenschappelijke onderzoeksdoeleinden, of hergebruik door kmo's en start-ups, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen, om dergelijk hergebruik ten behoeve van onderzoek en innovatie te stimuleren en ondernemingen te ondersteunen die een belangrijke bron van innovatie vormen en het oorgaans moeilijker vinden om zelf relevante gegevens te verzamelen.

Technische middelen om een beveiligde verwerkingsomgeving beschikbaar te stellen of de technische middelen om privacy en vertrouwelijkheid te waarborgen indien toegang tot het hergebruik van gegevens die binnen het toepassingsgebied van deze verordening vallen, werd verleend.

Van databemiddelingsdiensten wordt verwacht dat zij een sleutelrol spelen in de data-economie, met name bij het ondersteunen en bevorderen van vrijwillige praktijken voor het delen van gegevens tussen ondernemingen of bij het faciliteren van gegevensdeling in het kader van verplichtingen op basis van het Unierecht of het nationale recht. Zij kunnen een facilitator worden van de uitwisseling van aanzienlijke hoeveelheden relevante gegevens.

Aanbieders van databemiddelingsdiensten moeten aanvullende specifieke instrumenten en diensten aan gegevenshouders en datasubjecten kunnen aanbieden met het specifieke doel de gegevensuitwisseling te faciliteren, zoals tijdelijke opslag, curatie, conversie, anonimisering en pseudonimisering. Tegelijkertijd moeten anbieders van databemiddelingsdiensten de mogelijkheid krijgen om de uitgewisselde gegevens aan te passen, bijvoorbeeld door ze om te zetten in een specifiek format, teneinde de bruikbaarheid van de gegevens voor de gegevensgebruiker te verbeteren wanneer de gegevensgebruiker dat wenst, of teneinde de interoperabiliteit te verbeteren.

Het is belangrijk om voor een concurrerend klimaat voor gegevensdeling te zorgen. Een belangrijk element om het vertrouwen en de controle van gegevenshouders, datasubjecten en gegevensgebruikers met betrekking tot databemiddelingsdiensten te versterken, is de neutraliteit van de aanbieders van databemiddelingsdiensten met betrekking tot de tussen gegevenshouders of datasubjecten en gegevensgebruikers uitgewisselde gegevens. Daarom is het noodzakelijk dat aanbieders van databemiddelingsdiensten uitsluitend optreden als tussenpersoon bij de transacties en de uitgewisselde gegevens niet voor andere doeleinden gebruiken.

Er is een groot potentieel voor doeleinden van algemeen belang bij het gebruik van gegevens die vrijwillig door datasubjecten beschikbaar worden gesteld op basis van hun geïnformeerde toestemming of, wanneer het niet-persoonsgebonden gegevens betreft, die door gegevenshouders beschikbaar worden gesteld. Tot dergelijke doeleinden behoren gezondheidszorg, bestrijding van de klimaatverandering, mobiliteitsverbetering, facilitering van de ontwikkeling, productie en verspreiding van officiële statistieken, verbetering van openbare diensten, of openbare besluitvorming. Steun voor wetenschappelijk onderzoek moet ook worden beschouwd als een doeleinde van algemeen belang.

Om datasubjecten en gegevenshouders te helpen om erkende organisaties voor data-altruïsme eenvoudig te identificeren en aldus hun vertrouwen in die organisaties te vergroten, moet er een gemeenschappelijk logo worden ingevoerd dat in de hele Unie herkenbaar is. Het gemeenschappelijke logo moet vergezeld gaan van een QR-code met een link naar het openbaar Unieregister van erkende organisaties voor data-altruïsme.

Om het vertrouwen te bevorderen en extra rechtszekerheid en gebruikersvriendelijkheid te bieden bij het proces inzake het verlenen en intrekken van toestemming, met name in het kader van wetenschappelijk onderzoek en statistisch gebruik van gegevens die uit altruïsme beschikbaar worden gesteld, moet een Europees toestemmings formulier voor data-altruïsme worden ontwikkeld en gebruikt in de context van het altruïstisch delen van gegevens. Dat formulier moet datasubjecten meer transparantie verschaffen over het feit dat hun gegevens zullen worden geraadpleegd en gebruikt in overeenstemming met hun toestemming en met volledige inachtneming van de regels inzake gegevensbescherming. Het formulier moet ook het verlenen en intrekken van toestemming faciliteren en worden gebruikt om het data-altruïsme van ondernemingen te stroomlijnen en die ondernemingen een mechanisme te bieden om hun toelating tot het gebruik van de gegevens in te trekken.

Reglement op te stellen voor erkende organisaties voor data-altruïsme met daarin informatie, technische en beveiligingsvereisten, en stappenplannen voor communicatie en interoperabiliteitsnormen die die organisaties in acht moeten nemen.

Daar de doelstellingen van deze verordening, te weten het hergebruik binnen de Unie van bepaalde categorieën gegevens die in het bezit zijn van openbare lichamen en de vaststelling van een aanmeldings- en toezichtskader voor de verstrekking van databemiddelingsdiensten, een kader voor de vrijwillige registratie van entiteiten die voor altruïstische doeleinden gegevens beschikbaar stellen en een kader voor de oprichting van een Europees Comité voor gegevensinnovatie, ...