Thematische werkgroep 1

Data en informatie werkgroep: VlocaTraject/REVOLT

Context

Initiatief

Europa en Vlaanderen zetten nu meer dan ooit in op klimaat- en energiedoelstellingen. Lokale besturen engageren zich via het burgemeesterscovenant om hun steentje bij te dragen. Bedrijven blijken een moeilijke doelgroep te zijn om in dit verhaal te betrekken. Er zijn al verschillende maatregelen ondernomen om bedrijven aan te moedigen om meer te investeren in hernieuwbare energie, maar toch blijft veel potentieel onbenut. Bedrijven hebben onvoldoende zicht op hun huidig verbruiken of op de besparingen die deze investeringen hen kunnen opleveren.

Met REVOLT willen we bedrijven op lokale bedrijventerreinen inzicht geven in hun energieproductie en –verbruik door het opzetten van een energieplatform met real-timedata. Het doel is om energie-efficiëntie te bevorderen en het aandeel hernieuwbare energie te verhogen. Het platform moet het mogelijk maken om als gebruiker berekeningen en simulaties te maken op basis van de gecapteerde data en de actuele energiemarktprijzen. Daarnaast is het slim aansturen van het verbruik een belangrijke toepassing die zal resulteren in een lagere energiefactuur voor de bedrijven. Het doel is om bedrijven te ontzorgen en gemeenten te ondersteunen in het behalen van hun klimaat- en energiedoelstellingen.

VLOCA

VLOCA, de Vlaamse Open City Architectuur, is een initiatief van het Agentschap Binnenlands Bestuur van de Vlaamse Overheid. De hulp van VLOCA aan lokale besturen start bij het scherpstellen van duidelijke, verstaanbare use cases en loopt door tot de aanbestedingsfase van het project. VLOCA vormt op deze manier een duidelijke brug tussen de beleidsdoelstellingen van het lokale bestuur en de technische laag waarin de oplossingen beschreven en geïmplementeerd worden. We stellen de juiste vragen en verzamelen de noden en behoeften van alle stakeholders (lokale besturen, kenniscentra, bedrijven en burgerorganisaties). Door een gestructureerde aanpak en verwerking van deze informatie wordt de ontwikkeling van herbruikbare bouwblokken, standaarden en normen gestimuleerd die van Vlaanderen één grote interoperabele slimme regio kunnen maken. De opgedane kennis en ervaring wordt ontsloten via een kennishub waarop onder andere draaiboeken, architectuur componenten en modellen ter beschikking gesteld worden voor alle andere lokale besturen en stakeholders.

Revolt proces

De focus van dit project is gericht op twee voordelen: het aantrekkelijker maken van bedrijvenparken voor meer vestigingen, wat economische groei en werkgelegenheid stimuleert, en het verminderen van het gebruik van niet-hernieuwbare energie door zoveel mogelijk hernieuwbare energie lokaal te produceren en verbruiken.

De presentatie bespreekt verschillende use cases die lokale overheden kunnen gebruiken om bedrijven aan te trekken en duurzame energie te stimuleren. Voor het aantrekken van bedrijven op lokale bedrijventerreinen kan men bijvoorbeeld goedkopere elektriciteit aanbieden door slimme energiebeheer- en groepsaankoopstrategieën. Dit helpt ook bij het egaliseren van energieverbruikspieken, wat overbelasting van het netwerk voorkomt. Overheden kunnen ook hernieuwbare energieproductie stimuleren, bijvoorbeeld door zonnepanelen en batterijen te plaatsen, of door overschotten aan energie tussen bedrijven te delen. Daarnaast kunnen energiecoöperaties worden bevorderd en kunnen lokale besturen advies en simulaties aanbieden om beter energiemanagement te ondersteunen. De focus ligt zowel op het verhogen van de ratio van hernieuwbare energie ten opzichte van het totale verbruik als op het verhogen van de absolute hoeveelheid hernieuwbare energie.

Het VLOCA-model omvat acht use cases die gericht zijn op het stimuleren van de productie en het verbruik van hernieuwbare elektriciteit en het aantrekken en behouden van bedrijven op bedrijventerreinen. Het model is datagedreven en vereist een Business Intelligence (BI) systeem voor het verkrijgen van de nodige data. Dit systeem moet rapporten, dashboards, inzichten en predictieve analyses bieden. Een data warehouse is essentieel voor het opslaan van gedetailleerde informatie om de verschillende use cases te realiseren en beleidsdoelstellingen te bewijzen. Het model werkt van rechts naar links: eerst worden beleidsdoelstellingen vastgesteld, vervolgens de benodigde use cases, daarna de benodigde databronnen, en ten slotte de benodigde tools en rollen om alles te implementeren. We richten ons op het onafhankelijk en flexibel opbouwen van een Energy Management System (EMS) en onderzoeken wat nodig is op het gebied van BI. Het doel is een flexibel en op maat samengesteld EMS te creëren. Tevens focussen we op het efficiënter en goedkoper maken van energieverbruik, wat overlap en aanvulling biedt aan de initiatieven van Revals.

Brainstormsessie

Het doel en de aanpak van de brainstormsessie worden hieronder beschreven. Tevens wordt de uitkomst van de brainstorm hierin samengevat.

Doel

identificeren van inzichten
benodigdheden om inzichten te realiseren
identificatie van valkuilen en principes
opsommen van manieren om de oplossing te verduurzamen

Oefening 1+2

Instructies

Formuleer actie gerichte inzichten die bijdragen tot het behalen van de klimaatdoelstellingen: “Lokaal reduceren van verbruik van niet-hernieuwbare energie.”

Lijst de verschillende inzichten op en geef ook aan voor wie dit interessant kan zijn.

Voorbeeld:

- Injectie tijdens de piekuren is te groot

Wat heb je nodig om de geïdentificeerde inzichten uit oefening 1 te realiseren? Welke data heb je nodig? Welke data is reeds beschikbaar (gratis of betalend)? Welke moeten we zelf gaan verzamelen? Hoe doen we dit? Uit welke databronnen haal je deze informatie? Welke applicaties (tools die je gaat gebruiken) heb je nodig om de databronnen te sturen/ondersteunen? Welke rollen en functies hebben we nodig? Welke expertise, hardware & software hebben we juist nodig?

Voorbeeld:

-Injectievolumes/h en verbruikvolumes/h die je haalt uit de EMS van de leverancier en Fluvius.

Output

Identificatie inzichten	Data	Databronnen	Applicaties/tools	Functieprofielen
sluimerverbruik: in de nacht gebruikt, piekverbruik	productie en verbruiksdata		EMS
Door EMS heb je inzicht in je energieverbruik en kan je energie reduceren	Verbruiksdata	Verbruiksdata
Gezamenlijk met bedrijven en overheden zorgen voor een geoptimaliseerd groene (zit nu volledig bij leverancier & bedrijven) energiestroom	Opgewekte groene stroom per regio
Contracten van leverancier, staat info over % hoeveel groen is . Focus, vraag overheid om Deze naar voor schuiven	productie en verbruiksdata	24-uurs data Fluvius en andere meters op relevant subniveau
je wil inzicht in de mate waarbij je bedrijfsprocessen invloed hebben op klimaatdoelstellingen
het EMS toont de elektrische stromen, ook over de bedrijven heen
je wil via EMS inzicht krijgen in gezamenlijke investeringen om injectie verder te vermijden
Identificeren van gelijktijdigheid van energieverbruik	Om dit realtime te doen moet er kopmeting geplaatst worden in elk gebouw/bedrijf. In het ander geval heb kan je na toestemming van de eigenaar van het energiecontract de AMR data opvragen bij Fluvius. Deze verbruiksdata is telkens dag na het effectieve verbruik beschikbaar.	Eigen energiemeters of Fluvius
Meest aangewez en duurzame bron en buffer inzetten op elk moment
AI inzetten om proactief te werk te gaan	weersvoorspellingen energieprijzen	KMI
Kunnen niet-duurzame bronen uitgefaseerd worden
overschot injectie in weekend proberen te valoriseren	productiedata
In kaart brengen van stuurbare assets en de stuurbaarheid ervan (hoe flexibel mag ik ze inzetten)	Door het plaatsen van submeter kan er per stuurbare asset verbruiksprofiel opgemaakt worden. Door de gebouw/bedrijfs eigenaar te bevragen kan de flexibiliteit beschreven worden.		Verbruiksprofiel bepalen door gebruik te maken van EMS systeem. Per asset kan steekkaart opgemaakt worden met relevante informatie : • Verbruiksprofiel • Geïnstalleerd vermogen • Flexibiliteit • …	Energiemakelaar of Energiemanager
aandeel hernieuwbare energie in tussenseizoen en winter verhogen ifv de energievraag. Hierdoor: stimuleren meer HE (Hernieuwbare energie) (en batterijen)	productie en verbruiksdata over verschillende seizoenen heen

Discussie

Inzicht in energieverbruik (EMS)
- Belangrijk punt: Door een energiebeheersysteem (EMS) krijg je inzicht in energieverbruik, inclusief sluimer- en piekverbruik.
- Discussie: Er werd besproken hoe sluimerverbruik in het EMS wordt geanalyseerd en of dit in een andere kolom thuishoort. Het inzicht in energieverbruik helpt bedrijven om energie te reduceren en slim te sturen, wat past binnen klimaatdoelstellingen.
Samenwerking voor geoptimaliseerde groene energiestroom
- Belangrijk punt: Samenwerking tussen bedrijven en overheden om een geoptimaliseerde groene energiestroom te realiseren.
- Discussie: De nadruk ligt op het verminderen van niet-hernieuwbare energie en het aanbieden van groene energiestroom via samenwerking. Het belang van lokale productie en het stimuleren van leveranciers door overheden werd benadrukt.
Data-gedreven optimalisatie van energiestroom
- Belangrijk punt: Het gebruik van data voor gezamenlijke inspanningen en optimalisatie van groene energie.
- Discussie: De mogelijkheden van datagedreven inzichten, zoals leveranciersdata en contracten, om energiestromen te optimaliseren werden besproken. Contracten en informatie over het percentage groene energie zijn cruciaal.
Lokale productie en gebruik van energie
- Belangrijk punt: Inzicht in zelfgeproduceerde hernieuwbare energie en het verhogen van lokaal gebruik.
- Discussie: Lokale productie van energie, zoals zonnepanelen, en het gebruik daarvan binnen bedrijven werden besproken. Het belang van lokaal geproduceerde groene energie in plaats van alleen groen stroomcertificaten werd benadrukt.
Gezamenlijke investeringen en energiestromen
- Belangrijk punt: EMS toont elektrische stromen over bedrijven heen en helpt bij gezamenlijke investeringen om injecties te vermijden.
- Discussie: Het inzicht in gezamenlijke energiestromen en gelijktijdigheid van verbruik helpt bij toekomstige investeringen. De waarde van gezamenlijke inzichten en investeringen werd besproken.
Invloed van bedrijfsprocessen op klimaatdoelstellingen
- Belangrijk punt: Inzicht in hoe bedrijfsprocessen invloed hebben op klimaatdoelstellingen.
- Discussie: Dit werd als belangrijk gezien om individuele bedrijfsprocessen te optimaliseren binnen de klimaatdoelstellingen.
Inzetten van duurzame bronnen en buffers
- Belangrijk punt: EMS moet de meest duurzame bronnen en buffers op elk moment inzetten.
- Discussie: Het gebruik van EMS om duurzaamheidsdoelen te bereiken door slimme inzet van bronnen en buffers werd besproken.
Proactief gebruik van AI
- Belangrijk punt: Gebruik van AI voor proactief energiebeheer.
- Discussie: AI kan helpen bij het voorspellen en optimaliseren van energieverbruik, rekening houdend met weersvoorspellingen en standaard gebruikspatronen.
Uitfaseren van niet-duurzame bronnen
- Belangrijk punt: Het verminderen en uitfaseren van niet-duurzame energiebronnen.
- Discussie: Bedrijven willen niet-duurzame installaties zoals gas als back-up behouden, maar verder zoveel mogelijk elimineren.
Valoriseren van energieoverschotten
- Belangrijk punt: Overschotten in energie, vooral in het weekend, moeten worden gevaloriseerd.
- Discussie: Manieren om energieoverschotten economisch te benutten, zoals door batterijopslag of laadpalen, werden besproken. De economische motivatie voor bedrijven om meer hernieuwbare energie te gebruiken werd benadrukt.
In kaart brengen van stuurbare assets
- Belangrijk punt: Identificatie van stuurbare assets en hun flexibiliteit om ze optimaal in te zetten.
- Discussie: Het belang van inzicht in stuurbare assets binnen bedrijven en hoe ze flexibel kunnen worden ingezet voor energiebeheer werd besproken. Ook de technische en procesmatige beperkingen van deze assets kwamen aan bod.

Oefening data:

Inzicht in energieverbruik en piekverbruik:
- Data: Productie- en verbruiksgegevens.
- Databronnen: Er is nog geen specifieke databron geïdentificeerd.
- Discussie:
  - Er was discussie over de noodzaak om de juiste databron te vinden voor nauwkeurige gegevens. Het was onduidelijk welke databron het meest geschikt zou zijn om de benodigde informatie te leveren.
Bronnen van data voor productie en verbruikers:
- Data: Gegevens van Fluvius (24-uurs data) en eigen gemeten data, indien beschikbaar een bestaand EMS-systeem.
- Discussie:
  - De discussie ging over het combineren van meerdere databronnen om een vollediger en nauwkeuriger beeld te krijgen van het energieverbruik. Er was ook bezorgdheid over de consistentie en betrouwbaarheid van deze verschillende bronnen.
Gegevens over opgewekte groene stroom per regio:
- Data: Opgewekte groene stroom en verbruiksgegevens per regio.
- Databronnen: Fluvius 24-uurs data en andere relevante meters.
- Discussie:
  - Er werd gedebatteerd over de noodzaak om regionale gegevens te verzamelen om een beter inzicht te krijgen in de spreiding en efficiëntie van groene energieproductie. De uitdaging was om deze gegevens nauwkeurig en tijdig te verzamelen.
Realtime inzicht in elektrische stromen:
- Data: Realtime gegevens over energieverbruik.
- Databronnen: AMR-data (opvraagbaar bij Fluvius na toestemming eigenaar energiecontract), eigen energiemeters.
- Discussie:
  - Er was discussie over de vereiste toestemming om AMR-data te verkrijgen en de frequentie waarmee deze gegevens beschikbaar worden gesteld (dag na effectief verbruik). Dit bracht uitdagingen met zich mee voor het realiseren van realtime inzichten.
Weervoorspellingen en energieprijzen:
- Data: Weersvoorspellingen en energieprijzen.
- Databronnen: KM (mogelijk KMI), andere meteorologische bronnen.
- Discussie:
  - De discussie richtte zich op de impact van weersvoorspellingen en energieprijzen op het energiebeheer. Er werd benadrukt dat accurate en up-to-date weersvoorspellingen cruciaal zijn voor een effectief energiebeheer.
Inzicht in stuurbare assets:
- Data: Verbruikersprofielen van stuurbare assets.
- Databronnen: Gegevens via submetering en bevraging van gebouw- of bedrijfseigenaren.
- Discussie:
  - Er werd gediscussieerd over de nauwkeurigheid en het detailniveau van de verbruikersprofielen. De noodzaak om gebouw- of bedrijfseigenaren te bevragen voor aanvullende gegevens werd ook besproken, evenals de potentiële uitdagingen hierbij.
Seizoensgebonden hernieuwbare energieopwekking:
- Data: Productie- en verbruiksgegevens over verschillende seizoenen.
- Databronnen: Fluvius, eigen meters.
- Discussie:
  - De discussie ging over het belang van seizoensgebonden analyse voor energiebeheer. Het was belangrijk om te begrijpen hoe de energieopwekking varieert tussen de seizoenen en welke impact dit heeft op het energieverbruik en -beheer.

Oefening 3

Instructies

Welke zijn de valkuilen waar we volgens jou rekening mee moeten houden?

Formuleer enkele basisprincipes waaraan de oplossing moet voldoen

Voorbeeld:

•Self-service zonder goede training kan 'gevaarlijk' zijn

•Afhankelijkheid van leverancier

•Interoperabiliteit van de oplossing

•Betrouwbaarheid, en dus ‘vertrouwen’ in de data

•Stabiliteit, en dus ‘continuïteit’ van data, wordt het continue geüpdatet

Output

Valkuilen	Principes
Deelneming van andere bedrijven
ontbreken van semantische of technische interoperabiliteit
Misinterpretatie van data
wijziging in wetgeving/beleid	HE kan duurder worden als elektriciteit duurder wordt belast: bijvoorbeeld heffing EV's, heffing laadpalen
Afhankelijk worden van één gekozen platform (EMS)	Zelf eigenaar blijven van je energiedata zodat je deze aan meer dan één dataplatform kan ter beschikking stellen.
afhankelijkheid van energiemarkt	energie wordt 'te' goedkoop tov eigen opwekking
kostprijs
Niet willen nadenken over de mogelijkheid om assets flexibel in te zetten.	Elke beperking om assets flexibel te mogen inzetten challengen

Discussie

Deelname van andere bedrijven:
- Valkuil: Hoe zorg je ervoor dat verschillende bedrijven blijven deelnemen?
- Discussie:
  - Er werd besproken hoe belangrijk het is om bedrijven gemotiveerd te houden en te zorgen dat ze blijven deelnemen aan het project. Zonder actieve deelname van alle partijen kan het project falen.
Ontbreken van semantische of technische interoperabiliteit:
- Valkuil: Gebrek aan standaardisatie in data-uitwisseling.
- Discussie:
  - Er is een werkgroep met OSLO gepland om dit probleem aan te pakken, maar het is nog niet volledig uitgevoerd. Het belang van semantische interoperabiliteit werd benadrukt om misverstanden en inefficiënties te voorkomen.
Misinterpretatie van data:
- Valkuil: Fouten in de interpretatie van gegevens kunnen leiden tot verkeerde acties of inzichten.
- Discussie:
  - Het risico van verkeerde interpretatie van data werd besproken, evenals de noodzaak van duidelijke en nauwkeurige gegevens om betrouwbare beslissingen te kunnen nemen.
Wijzigingen in wetgeving en beleid:
- Valkuil: Veranderingen in energiebeleid of belastingstructuren kunnen grote gevolgen hebben.
- Discussie:
  - Er werd gesproken over hoe wijzigingen in wetgeving, zoals hogere belastingen op hernieuwbare energie, de financiële haalbaarheid van projecten kunnen beïnvloeden. Het ontbreken van een taxshift kan bijvoorbeeld een negatieve invloed hebben.
Afhankelijkheid van één gekozen platform:
- Valkuil: Afhankelijkheid van een enkel EMS (Energy Management System) platform.
- Discussie:
  - De afhankelijkheid van een gekozen platform kan problemen veroorzaken als dat platform beperkingen heeft. Het was belangrijk om ervoor te zorgen dat bedrijven eigenaar blijven van hun data zodat deze toegankelijk blijven voor verschillende dataplatforms.
Toegankelijkheid van data:
- Valkuil: Moeilijkheden bij het delen van data met andere leveranciers.
- Discussie:
  - Er werd een voorbeeld besproken waarbij het niet gratis was om data beschikbaar te stellen aan een andere leverancier, wat een obstakel vormde. Het belang van eigenaarschap en controle over de eigen data werd benadrukt.
Afhankelijkheid van de energiemarkt:
- Valkuil: Fluctuaties in energieprijzen kunnen de eigen energieopwekking minder aantrekkelijk maken.
- Discussie:
  - De afhankelijkheid van de energiemarkt werd besproken, waarbij lage energieprijzen een uitdaging kunnen vormen voor de rentabiliteit van zelfopwekking van energie.
Weigering om flexibel om te gaan met assets:
- Valkuil: Onwil om assets flexibel in te zetten.
- Discussie:
  - Het gebrek aan bereidheid om na te denken over flexibiliteit in energiegebruik, zoals het aanpassen van de verwarming in gebouwen, werd besproken. Er was een behoefte om de mindset van mensen te veranderen om flexibel om te gaan met energieverbruik.
Veranderingsmanagement:
- Valkuil: Weerstand tegen verandering en nieuwe manieren van energiebeheer.
- Discussie:
  - Het belang van veranderingsmanagement werd benadrukt om mensen te overtuigen van de voordelen van flexibel energiebeheer en om hen te motiveren om hun huidige gewoonten te veranderen.

Oefening 4

Instructies

Hoe kunnen we een duurzaam en schaalbaar businessmodel opzetten?

•Marketing & sales: vraag en aanbod stimuleren

•Future proof maken, zodat het ook oplossingen biedt voor toekomstige problemen (innovatie van data garanderen).

•Wat zijn potentiële inkomstenstromen en prijsmodellen die we kunnen overwegen voor het aanbieden van dit platform aan externe partijen? Wie betaalt de beheerders van het platform?

Output

Verduurzamen
model voorziet het eenvoudig koppelen van historische data (eigen data en netbeheerder)
Subsidiëren van het project zodat inspanningen beloond worden
wisselen van energiedataleverancier (=EMS) als van energieleverancier; snel en eenvoudig
Via EMS aankoop van groene energie vereenvoudigen, tijdswinst voor bedrijven
Communicatie plan voor gebruikers/bewoners/klanten

Discussie

Duurzaamheid en inkomsten genereren:
- Valkuil: Hoe zorg je ervoor dat je inkomsten genereert uit je project en hoe maak je dit schaalbaar?
- Discussie:
  - Bedacht over hoe het businessmodel eruit moet zien, inclusief koppeling van historische data (eigen data en netbeheerder), en hoe subsidies de inspanningen kunnen belonen. Er werd ook besproken hoe bedrijven gemotiveerd kunnen blijven na afloop van subsidies.
Beloningssystemen:
- Valkuil: Hoe krijg je bedrijven mee?
- Discussie:
  - Belonen in plaats van verplichten (de "carrot and stick" benadering). Door bedrijven te belonen voor hun inspanningen kunnen ze de voordelen inzien en gemotiveerd blijven deelnemen. Dit kan op lange termijn leiden tot bereidheid om voor de diensten te betalen.
Gemakkelijk wisselen van energieleveranciers:
- Valkuil: Moeilijkheid om te wisselen van energieleverancier en energiedataleverancier.
- Discussie:
  - Standaardisatie van energiedata-platformen werd als een oplossing gezien. Richtlijnen of protocollen zouden het gemakkelijker maken om van leverancier te wisselen en zo de duurzaamheid van het systeem te waarborgen.
Eenvoudige aankoop van groene energie via EMS:
- Valkuil: Moeilijkheid om snel en eenvoudig over te stappen naar groene energieleveranciers.
- Discussie:
  - Het EMS zou bedrijven snel moeten kunnen laten zien welke leveranciers meer groene stroom aanbieden en de overstap eenvoudiger maken. Tijdwinst en eenvoud in het overstappen kunnen bijdragen aan de duurzaamheid van het project.
Communicatieplan voor gebruikers, bewoners, en klanten:
- Valkuil: Gebrek aan communicatie over resultaten naar gebruikers en klanten.
- Discussie:
  - Het is belangrijk om resultaten inzichtelijk te maken en een communicatieplan te ontwikkelen. Dit helpt gebruikers en bedrijven om de voordelen te begrijpen en kan ook gebruikt worden voor externe communicatie, zoals naar klanten.

Opname en Miro bord

Miro bord

Het Miro bord kan je consulteren via deze link.

Opname

De opname van deze sessie is te bekijken via deze link.

Volgende stappen

Wat na deze werkgroep?

Verwerking van de input van de brainstorm oefening.
Verder onderzoek en voorbereiding van de volgende thematische werkgroep.
Publicatie op de Kennishub

Feedback kan bezorgd worden aan laurien.renders@vlaanderen.be

Andere werkgroepen

Werkgroep	Type werkgroep	Datum	Tijd	Locatie
Business werkgroep	Business werkgroep	2024-03-21	10u-13u	VAC Brugge
Thematische werkgroep 1	Data en informatie werkgroep	2024-05-21	9u-12u	Teams
Thematische werkgroep 2	Functionele werkgroep	2024-06-18	9u-12u	Teams