Thematische werkgroep 1

Data en informatie werkgroep: VlocaTraject/Slim Ruimtelijk Plannen

Tijdens de eerste thematische werkgroep worden de data en informatienoden van de reeds geïdentificeerde use cases in kaart gebracht. De Werkgroep Data en Informatie staat open voor deelname door de gehele quadruple helix. Vaste deelnemers zijn de leden van het VLOCA-trajectconsortium en stakeholders, die samen de data- en informatienoden in kaart brengen.

De verzamelde inzichten worden vervolgens verwerkt om de data- en informatiearchitectuur verder aan te vullen.

De Data en informatie werkgroep vond plaats op 14 november 2023.

Deelnemers

Organisatie	Deelnemer
Agentschap Binnenlands Bestuur (VLOCA)	Laurien Renders
	Alain Glickman
Intercommunale Leiedal	Lucas Verbanck
	David Lingier
	Inge Wydhooge
	Thomas Goemaere
Stad Gent	Jan Godderis
	Dieter Nieuwborg
District09	Ann Bernaert
Departement Omgeving VPO	Wouter Brems
	Stijn Vanderheiden
	Hans van den Berg
Project SHIFT	Filip Hellyn
Provincie West-Vlaanderen	Wim Beerten
Digitaal Vlaanderen	Martine Delannoy
Geo-IT	Wouter De Wilde
Avineon	Rob
GIM	An Heirman
ESRI Belux	Frank Desmet
VITO	Karolien Vermeiren

Context

Initiatief

De uitdaging waar we voor staan, is de aanzienlijke druk op de bebouwde en open ruimte in Vlaanderen. Het vraagt om een slimme benadering van de nog beschikbare ruimte. We streven ernaar om data te integreren in ons beleid en onze dienstverlening, met als uiteindelijk doel het creëren van leefbare buurten en bruisende centra.

De vraag is: hoe bereiken we dit? Het antwoord ligt in het verkrijgen van inzicht in wanneer een buurt behoefte heeft aan zaken zoals bijvoorbeeld extra voorzieningen, groenvoorzieningen en handelsmogelijkheden. Dit inzicht stelt ons in staat om bij bouwprojecten op een slimme manier te beslissen waarop we moeten inzetten.

In dit streven zijn we op zoek naar een aantal essentiële elementen:

1. Een permanente monitoring van de kenmerken van een buurt, zodat we op de hoogte blijven van de veranderende behoeften en trends.

2. Het vermogen om de impact van specifieke bouwprojecten op deze kenmerken te beoordelen. We willen begrijpen hoe nieuwe ontwikkelingen de leefbaarheid van een buurt beïnvloeden.

3. Het ontwikkelen van visuele tools die deze informatie kunnen presenteren op een manier die relevant en begrijpelijk is voor verschillende belanghebbenden, waaronder burgers en medewerkers die vergunningen verlenen.

VLOCA

VLOCA, de Vlaamse Open City Architectuur, is een initiatief van het Agentschap Binnenlands Bestuur van de Vlaamse Overheid. Meer informatie over VLOCA en onze werking kan je terugvinden op https://www.vlaanderen.be/lokaal-bestuur/digitale-transformatie/vloca/vloca-trajectbegeleiding-waarom.

Samenvatting vorige werkgroep

Het verslag van de business werkgroep kan je hier terugvinden.

Doel huidige werkgroep

1. Introductie geven over het project
2. Toelichting geven over VLOCA
3. Brainstormen over data-en informatiebronnen

Brainstormsessie

Aanpak

De focus van de oefeningen van vandaag ligt op de voorzieningen.

Men kan een bepaalde wijk analyseren op 2 manieren:

1. Een gebied analyse “In deze buurt zijn er 1200 gezinnen met 3 parken, 2 scholen en een ziekenhuis en bebouwingsgraad van 0.3” Meestal in termen van Indexen of Graden, zoals : •Aantallen •Bebouwingsgraad, verhardingsgraad, bewoningsdichtheid… •VT-index…
2. Een netwerk analyse “Het nieuwe Woonblok A37 is 250 meter van een park" Meestal in termen van Afstand en tijd, zoals : •In m/km in vogelvlucht of via de straten per fiets/te voet/wagen/… •In minuten per fiets/te voet/openbaar vervoer/wagen…

Een van de elementen waar we naar op zoek gaan zijn de "attributen":

In de context van business architectuur verwijzen attributen naar kenmerken of eigenschappen van entiteiten binnen een organisatie die belangrijk zijn voor het begrijpen, ontwerpen en beheren van de bedrijfsprocessen. Een entiteit kan van alles zijn, zoals een product, dienst, bedrijfsproces, actor (bijvoorbeeld een medewerker of klant), of een ander element dat relevant is voor de bedrijfsvoering.

Voorbeelden:

•Resolutie: Hoe fijn de details zijn in de weergave van de geografische gegevens.

•Actualiteit: Hoe recent en up-to-date de geografische informatie is.

Oefeningen

Oefening 1

Waar denk je dat het meeste potentieel zit op vlak van digitalisering bij ruimtelijke planning? Formuleer de uitdagingen waar je momenteel mee geconfronteerd wordt. De focus ligt hierbij op de voorzieningen.

Oefening 2

Formuleer de bijhorende attributen bij de geïdentificeerde problemen.

Oefening 3

Databronnen identificeren: we gaan na welke databronnen kunnen gebruikt worden (ifv elke attribuut) om per entiteit de GPS waarden, afstanden, attributen te kunnen opvullen (ook bvb gebruik makend van pragmatisch berekeningen zoals intra- of extrapollaties). Geef aan welke valkuilen er kunnen zijn bij het gebruik van deze databronnen.

Outcome

Uitdagingen	Attributen	Databronnen	Valkuilen
Voorbeeld: Iedere bewoner heeft een park binnen 150 meter van woning	Wat zijn de coördinaten van het park/woonblok Kenmerken van het park (opp, capaciteit,..) 150m = te voet/fiets/auto?	Gemeentelijke bronnen Info bewoner Databank parken Open street maps	databank parken stopt aan de grens
iedere buurt heeft nood aan Xm² schaduwrijk groen (tegen hittestress)	3 bomen = puntlocaties, 30 = kruin - oppervlakte 300 = afstand	landgebruikskaart VITO	wat is luwteoase? hoe selecteren vanuit andere datasets?
een buurt bevat voldoende groen en schaduw of zicht op groen (3 30 300 regel)	voor goeie analyse van schaduw heb je 3D nodig - kan minimaal de kruinen zijn	groenkaart vlaanderen, OSM = landuse park	veranderende standaarden
een bewoner moet toegang hebben tot een park (recreatief), zichtbaar groen, natuurgebied, bos	Locatie toegang park	studie dOMG - zicht op groen (nog lopende) - output = dataset	Laatste lidar coverage VL verouderd
iedere bewoner heeft een 'luwteoase' binnen X meter van de woning		copernicus EU
luwteoase inclusief minimale licht, geluid, geurhinder		Belmap (3D DT Benelux- GIM)
		LiDAR vlaanderen (2013-2015) -> Aan vernieuwing toe (alternatief stereobeelden)
		parken in Vlaanderen 2022 (Dugernier et al) Dep Omgeving obv OSM en Sport Vlaanderen
		nieuwe LiDAR data of actuele voldoende gedetailleerde stereobelden
		inwonersaantallen per adrespunt
zijn er voldoende sportvoorzieningen binnen bereikbare afstand	Doelgroep sport-voorziening	POI-service Vlaanderen	inventaris van de locaties (centroide), geen info over bv capaciteit, toegang,..
	Locatie toegang sport-voorziening
	capaciteit, toegang, bij 1 voorziening kan middelpunt genomen worden, bij grotere sportinfrastruur meerdere ingangen
Iedere bewoner hoort te wonen die niet overstroomd geraakt - moet in een groter kader gezien worden: systeemdenken, hangt ook af van genoeg ruimte voor water: infiltratie --> minder verharding		risicokaarten VMM
		Belmap (3D DT Benelux- GIM) > overstomingsrisico
bewoners moeten toegang hebben tot kwaliteitsvolle (lokale) voedingsproducten (concept van voedingsmoerassen)	frequentie openingsuren,  capaciteit winkel, specialiteit (typologie)	naar analogie van POI	updatefrequentie
		studie steunpunt gezondheid (of gezond leven vzw) - voedselmoeras/voedselwoestijn/…	hoe lokale  bio boer en buurtinitiatieven capteren?
		VKBO
iedere bewoner heeft een kwalitatieve fietsstalling nodig binnen x m van de (voordeur) van de woning		Lokale inventaris  (in vorm van databank)? - oslo openbaar domein	Afhankelijk van lokale bijhouden = Niet gebiedsdekkend voor Vlaanderen
		Open street map
zijn er mogelijkheden om duurzaam energie te gaan uitwisselen? - opleggen van pv's - warmtenetten (pas rendabel vanaf bepaalde dichtheid) - beo-velden - wijkrenovaties	wat is de energievraag(dichtheid)	warmtekaart (veka)	conflict tussen individueel belang & timing versus gemeentelijke visie & acties
	wat is het energie-aanbod : reeds geïnstalleerde PV, mogelijke bronnen voor restwarmte, …	HE potentieelkaarten (Geopunt)	toegankelijkheid & beschikbaarheid & up to date zijn van de data
	wat is het potentieel (theoretisch) HE aanbod (m² dakopp., mogelijkheden uit de ondergrond)	EPC labels?
		Fluvius
		Belmap (3D DT Benelux GIM)
iedere bewoner heeft een halte OV nodig binnen X meter afstand - Voor bewoners in den gemeenten rond de grote steden en centrumsteden: een halte voor openbaar vervoer naar die steden op wandelafstand bij voorkeur bij tram	locaties haltes uurregeling capaciteit	Data Delijn, NMBS, TEC/MIVB	Granulariteit
		Mobiscore	Grenszones
ieder gezin heeft binnen redelijke afstand van de woning toegang tot deelauto's/deelautolocatie		https://www.vlaanderen.be/basisbereikbaarheid/combimobiliteit/hoppinpunten/locaties-hoppinpunten
		autodelen.net
		hoppinpunten
iedere bewoner heeft een deelfietslocatie binnen X meter afstand	welk type fietsen, aantal beschikbaar (real time?)	Mobit , Donkey republic, blue bike, …
		Deelsteps, Bird?
		Hoppinpunten
iedere bewoner heeft op x meter toegang tot een laadpunt - wandelafstand - link privaat/publiek vraagstuk		Mechelen?	private laadpalen - privacyregeling doet moeilijk - oplossing mechelen?
		https://mow.vlaanderen.be/laadpalen
toegang tot sociale voorzieningen binnen x meter: bibliotheek, school, sportaccomodatie, kinderopvang, dokter, apotheek, zwembad,..	up-to-date inventaris van verschillende types voorzieningen (met geometry)	Zorgvoorzieningen erkend door het Agentschap Zorg en Gezondheid via POI-service	verschil in administratieve zetels en vestigingsplaatsen
	per voorziening definiëren binnen welke afstand voorziening aanwezig moet zijn  > 10min wandel/ auto / ??	Here maps - tomtom
	Capaciteit van een voorziening	VKBO
		bibliotheek.be
		Belmap - POI's
Iedere bewoner heeft een eerstelijns gezondheidszorg nodig - Iedere bewoner zou toegang op wandelafstand moeten hebben tot een groepspraktijk/artsenpraktijk die 24/24 7/7 open is, idem apotheek (in het weekend  is dat een uitdaging)		Zorgvoorzieningen erkend door het Agentschap Zorg en Gezondheid via POI-service
		WFS Interessante Plaatsen
		Ratio van het aantal inwoners per erkende huisarts
		eerstelijnszones
		Cyclomedia / Xenomatix
Iedere bewoner dient op wandelafstand van een afvalcontainer/vuilbak/containerpark te wonen in de toekomst	coördinaten containerpark - hoe omgaan met tijdelijke containerparken?	OSM	Grenszones
		Lokale databanken (?) via afval-intercommunales of VKBO?
		glasbollen, kledingcontainers?
		gemeentelijke data - vuilnisbakken openbaar domein (out of scope)
iedere bewoner heeft een 'luwteoase' binnen X meter van de woning. Inclusief minimale licht, geluid, geurhinder - link met stiltegebieden?	inventaris parken & groen + onderverdeling in typologie / opp / capaciteit /...	Geluidbelastingskaart https://omgeving.vlaanderen.be/geluidsbelastingskaarten	wat is luwteoase? hoe selecteren vanuit andere datasets?
		Emissies (luchtkwaliteit etc)	geluidsbelasting  + andere > niet gebiedsdekkend
		Geur?	Enkel voor belangrijke spoorwegen & grote steden
		Licht?	Telramen en citizens science projecten?
			hinderdata niet gebiedsdekkend beschikbaar, enkel obv 5 jaarlijks schriftelijk leefomgevingsonderzoek
veilige fietsinfrastructuur binnen (school)buurt, Iedere voetganger/fietser heeft nood aan veilige verkeersinfrastructuur	gegevens over fiets- en voetgangersinfrastructuur: kwaliteitskenmerken, afmetingen, kwantiteit, gebruik	Fluvius (verlichtingspunten)	typologie verlichting is niet altijd gekend (Fluvius)
	typologie van fietsinfrastructuur : fietsstraat / vrijliggend fietspad /... + kwaliteit	Verkeersbordendatabank	Up to date? Volledig?
	aanwezigheid veilige verlichting	Cyclomedia / Xenomatix
		provincie - vlaanderen
Een buurt wordt geen verkeersknelpunt of niet gebruikt als sluipweg tijdens de ochtend- of avondspits, als gevolg van wegenwerken, ...	(Historische of voorspelde) traffic flow per tijdstip - Locatie openbare werken	GIPOD - Telraam - GPS datasets	Betrouwbaarheid traffic flow voorspelling in buurt of gebied met minder data
	Typologie buurt
iedere buurt heeft X aantal plekken die aanzetten tot ontmoeten: zitbanken, speelzones	Cultureelcentrum bvb	VKBO	hoe definiëren?
	plaats voor een school
ouders moeten een kinderopvangplaats op minder dan x minuten van hun woning/werk hebben	locatie, capaciteit	Department Omgeving : locatie	Geen capaciteit
		Departement onderwijs?
parameters om een jeugdvriendelijke gemeente te worden - is hetzelfde vraagstuk als voor ouderen (jongeren/ouderenzorg) - 8-80 cities model - jongeren kunnen in de buurt van een school hun boterhammen opeten op een gezellige plek (jeugdvriendelijke gemeente) - Voor jongeren dienen er (veilige)  'hangplekken' te zijn in de buurt	inventarisatie ontmoetingsplaatsen > parken, sport, buurthuis, speelpleintjes, ...	POI, KBO
iedere buurt ligt op X afstand (of X fietstijd) tot een BFF (bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk) - analogie fietssnelwegen - fix the mix	het BFF en de fietssnelwegen	de geactualiseerde shape-files van het BFF en gerealiseerde en geplande fietssnelwegen	afbakening van buurt. Meetpunt (rand of centrum), cfr. voor andere uitdagingen
	Verschillende buurten	afbakening van buurten. aparte oefening of bestaande oefening bijv. typering bouwblokken (oefening plattelandsatlas voor provincie West-Vlaanderen (atelier romain) ook op bouwblok typering	bouwblokken - segmentaties buurten Belmap, NIS kernen provincies - woonlinten-kernen dOMG

Vragen & opname

Opname

De opname van deze sessie is te bekijken via deze link.

Volgende stappen

De volgende stappen zijn:

1. Verwerking van de input van de brainstorm oefening
2. Rondsturen van een link naar dit verslag en powerpoint
3. Verder onderzoek en voorbereiding van de tweede thematische werkgroep waarvoor u zich hieronder kan inschrijven

   Andere werkgroepen

Werkgroep	Type werkgroep	Datum	Tijd	Locatie
Business werkgroep	Business werkgroep	2023-09-27		Stadskantoor Gent
Thematische werkgroep 1	Data en informatie werkgroep	2023-11-14		Teams
Thematische werkgroep 2	Functionele werkgroep	2023-12-19		Teams
Thematische werkgroep 3	Technologie werkgroep	2024-01-23		Teams