+++ Deze pagina niet finaal. De tekst in is in opbouw & review. +++
VLOCA Principes
In de dagelijkse werking van de Vlaamse Open City Architectuur zijn er een aantal principes van belang. Deze principes scheppen een breder kader dat mee sturing geeft aan hoe VLOCA functioneert en wat er belangrijk is in de interactie met externe partners. Bij het uitwerken van de verschillende VLOCA deliverables zullen deze principes een leidraad vormen. Zoals de naam aangeeft functioneert VLOCA op een open manier: de deliverables die VLOCA, samen met overheden, private partners en andere stakeholders bereikt, worden op een vrije manier ter beschikking gesteld via de verschillende VLOCA kanalen. Open heeft echter ook grenzen in de context van VLOCA: er zal op een zorgvuldige manier omgegaan worden met privacy gerelateerde data of andere gevoelige informatie en data. Naast het belang van openheid, benadrukt VLOCA het belang van een aantal principes. Deze worden hieronder besproken en we willen je dan ook graag motiveren deze door te nemen. De volgende principes scheppen een kader voor VLOCA en zijn allen even belangrijk:
Transparant
De werking en resultaten van VLOCA zijn transparant en worden op een actieve manier gecommuniceerd. Door op transparante manier te werken kunnen gebruikers van de VLOCA deliverables makkelijk begrijpen hoe deliverables tot stand kwamen, hoe deze kunnen gebruikt worden en waar aanpassingen nodig zijn. Centraal daarbij staat het vrijgeven van zoveel mogelijk informatie, zonder daarbij anderen in moeilijkheden te brengen en de privacy van actoren te bewaren.
Stellingen
Schaalbaar
Bij het uitwerken van de VLOCA deliverables, samen met overheden, private partners en andere stakeholders uitwerkt, staat het concept schaalbaarheid centraal. Het is cruciaal dat oplossingen die uitgewerkt worden op een eenvoudige manier kunnen blijven ingezet worden wanneer er een groter volume aan activiteiten dient te gebeuren via de ontwikkelde toepassing.
Stellingen
Technologie agnostisch
Deliverables uitgewerkt in de concept van VLOCA zijn technologie agnostisch. Het uitwerken van oplossingen focust op de bedrijfsarchitectuur, technische architectuur, data-architectuur en informatiearchitectuur en daarbij zal er geen keuze gemaakt worden voor de ene of de andere technologie. Een keuze voor een specifieke technologie zal niet gebeuren binnen de context van VLOCA.
Stellingen
Gebruikersgericht
VLOCA stelt de gebruiker centraal. Bij de ontwikkeling van de VLOCA deliverables staat de gebruiker van de diensten centraal: hoe kan de gebruiker van de deliverables het meeste baat hebben bij de deliverables? Daarnaast verwijst dit principe eveneens naar de gebruiker van de dienst die extra ontwikkelingssteun krijgt via VLOCA: de dienst die een overheid zal aanbieden naar gebruikers toe, moet zo opgebouwd zijn dat er een optimale balans kan gevonden worden tussen de noden van de gebruiker en mogelijkheden die de overheid heeft. Tot slot dient aangegeven te worden dat VLOCA een participatieve benadering heeft, waarbij co-creatie met de verschillende quadruple helix actoren (overheid, burgers, bedrijven en maatschappelijke actoren) centraal staat.
Stellingen
Interoperabel
Een vijfde VLOCA principe is interoperabiliteit. Voor VLOCA verwijst dit zowel naar een principe dat dient gevolgd te worden in de oplossingen die uitgewerkt worden door VLOCA – met aandacht voor technische systemen, maar evenzeer voor juridische en organisationele relaties – , als naar een principe te volgen in de werking van VLOCA. Een omschrijving van het concept interoperabiliteit kan je vinden bij het concept interoperabiliteit.
Stellingen
Duurzaam
Tot slot hanteert VLOCA het principe duurzaam. Het is belangrijk dat de resultaten van VLOCA zowel kunnen hergebruikt worden binnen verschillende contexten, en dus binnen éénzelfde tijdskader (denk bijvoorbeeld aan verschillende steden & gemeenten die gebruik maken van de VLOCA resultaten), alsook dat deze resultaten bruikbaar blijven op een middellange – lange termijn. De resultaten van vandaag moeten ook binnen afzienbare tijd nog steeds van toepassing zijn. Daarom werkt VLOCA resultaten uit die enerzijds specifiek zijn, maar anderzijds ook voldoende generiek en dus een herbruikbaarheid toelaten binnen projecten, thema’s, steden & gemeenten etc.
Stellingen
Slimme Data Attributen
Naast de VLOCA principes die zorgen voor een principiële sturing van het VLOCA werk, zijn er de Slimme Data Attributen. Willen overheden meer gebruik gaan maken van data in hun beleidsuitdagingen, dan zal het belangrijk zijn om over data te beschikken die klaar is voor besluitvorming. Dit vraagt data die voldoet aan een aantal attributen. Deze attributen zijn, vanuit een VLOCA perspectief, cruciaal voor het werk rond de VLOCA IT Architectuur Deliverables en bieden een inhoudelijk kader voor het mee vormgeven van deze deliverables. Er werd gekozen voor Slimme Data attributen en niet voor de FAIR principes: hoewel hoogst relevant, zijn de FAIR principes vooral geschikt voor Big Data en niet voor Slimme Data. VLOCA heeft echter de intentie om toe te werken naar Slimme Data in de IT Architectuur Deliverables om zo te komen tot de applicaties nodig voor de (lokale) overheden. Enkel Big Data zal niet volstaan om overheden beleidsuitdagingen te laten aanpakken met data. Wil je graag meer informatie over de relatie tussen FAIR Data & Slimme Data Attributen? Hier kan je daarover meer informatie vinden [link toevoegen bij publicatie].
Vanuit VLOCA hanteren we de volgende Slimme Data Attributen, waarbij deze allen even belangrijk zijn:
Betrouwbaar
Om beslissingen te kunnen nemen op basis van uit data verkregen inzichten is vertrouwen in de kwaliteit, consistentie, nauwkeurigheid, oorsprong, bescherming en beveiliging enz. van die data cruciaal. Een vooraf bepaald niveau van vertrouwen is nodig om verantwoording te kunnen afleggen voor de acties die op de data worden ondernomen.
Contextueel
De data context is een belangrijk onderdeel van de metagegevens van een gegevensverzameling. Het geeft context over de verzameling van de data (bv. locatie, tijd, meetomstandigheden, enz.), het gebruik van de data (gebruiksbeleid, belangrijkste interpretatierichtlijnen, beperkingen, restricties, enz.), de beheerde betekenis van de data en nog veel meer. De context van de data dient volledig te zijn voor het gebruik en dient ook gekoppeld te zijn aan de “commons” van de nodigde informatie uit de uitdagingen [zin te reviewen]. Hoe meer domeinen de data kunnen aanspreken, hoe meer context nodig zal zijn. Merk op dat contexten van data naar elkaar kunnen verwijzen, bijvoorbeeld met behulp van semantic web linked data-technieken. Tot slot is ook data provenance (i.e. gegevens over het spoor van de data) van toepassing op de context en is dit essentieel om vertrouwen in de data mogelijk te maken.
Relevant
Zelfs wanneer data betrouwbaar en contextueel zijn, zijn ze niet noodzakelijkerwijs onmiddellijk bruikbaar of relevant voor (beleids)use cases. Het is belangrijk de data uit verschillende bronnen zo te organiseren dat applicaties ze makkelijk kunnen vinden, en dat ze zo worden gepubliceerd en gepresenteerd dat ze onmiddellijk relevant zijn.
Duidelijk
In veel gevallen moeten ruwe data worden verwerkt om ze begrijpelijker te maken, vooral wanneer ze ongestructureerd zijn, zoals streaming media, afbeeldingen, enz. Cognitieve gegevensverwerking verwijst naar technologie zoals machine learning, machine reasoning, natural language processing, spraakherkenning en mens-computerinteractie om data om te zetten in meer bruikbare vormen voor economische of besluitvormingsdoeleinden.
Voorspelbaar
Bij het omzetten van ruwe data in inzichtelijke data om bepaalde beslissingen aan te sturen, is het belangrijk om te focussen op trends en voorspellingen. Bij digital twins is het bijvoorbeeld belangrijk om voorspellingen te kunnen doen over de evolutie van bepaalde datasets, zoals overstromingsrisico's of de impact van bepaalde acties, en om heen en weer te gaan in de tijd. Slimme data moeten zodanig worden afgestemd en gepresenteerd dat voorspellingen worden vereenvoudigd, bijvoorbeeld door voldoende context toe te voegen van bepaalde oorzaken van trendveranderingen in de data en 'tijdreizen' mogelijk te maken.
Bruikbaar
Data moeten zo worden gepresenteerd dat zij gemakkelijk door mensen en machines kunnen worden gebruikt. Het is dus erg belangrijk om de toegangs-, presentatie- en servicelagen (bv. API) zo te ontwerpen dat zij zijn afgestemd op het gebruik ervan. Om data bruikbaar te maken, moeten de behoeften van de besluitvormers en hun instrumenten (bv. digital twins) goed worden begrepen en gefocust zijn.
Methodologie: Hoe kwam VLOCA tot deze VLOCA principes & Slimme Data attributen?
De totstandkoming van de VLOCA principes & Slimme Data attributen gebeurde via een aantal stappen. Deze stappen worden hieronder toegelicht.
In een eerste stap werden een aantal bestaande documenten, met relevantie voor VLOCA en met een sterke focus op principes & waarden, geanalyseerd om hieruit de principes te distilleren. De volgende documenten werden daarvoor geselecteerd en geanalyseerd: FAIR Data Principes, European Interoperability Framework, European Interoperability Framework for Smart Cities and Communities, London Data Charter, OECD Digital Government, UK Data Principles, European Digital Rights and Principles, Principles for Digital Development, Principles for Digital-ready Legislation, Principes voor de digitale samenleving, Open DEI, VLOCA Effectiviteitsprincipes. Vanuit al de geïdentificeerde principes & waarden werd gekomen tot één eenvormige lijst van principes. Deze principes werden geïdentificeerd vanuit het idee dat deze relevant dienen te zijn voor het gedachtengoed van VLOCA en dienen te beschrijven hoe VLOCA functioneert. De volgende principes werden hierbij geïdentificeerd: Findable, Accessible, Interoperable, Reusable, Transparent, Open, Scalable, Technology agnostic, User centric.
In een tweede stap werd besloten tot drie zaken. Na de voorgaande stap en verdere reflectie werd duidelijk dat de VLOCA principes een dubbel doel dienen: (1) het bepalen van principes waaraan de VLOCA werking dient te voldoen en (2) het bepalen van attributen die richting geven aan de IT Architectuur ontwikkeld door VLOCA via IT Architectuur Deliverables, en die cruciaal zijn voor de rol die data daarin speelt: de Slimme Data Attributen. Dit leidde, ten eerste, tot de selectie van de hierboven beschreven VLOCA Principes (transparant, schaalbaar, technologie agnostisch, gebruikersgericht, interoperabel, duurzaam). Daarnaast werden ook de Slimme Data attributen verder gespecifieerd en gedefinieerd (betrouwbaar, contextueel, relevant, duidelijk, voorspelbaar en bruikbaar), waarbij voor deze laatste principes werd teruggegrepen naar recent gepubliceerd onderzoek [link toevoegen bij publicatie].
Tot slot werden deze principes en attributen actief besproken en afgetoetst met een aantal experten.