"Parsed text" is een vooraf gedefinieerde eigenschap. Deze eigenschap is van te voren gedefinieerd (ook bekend als een speciale eigenschap) en komt met extra beheersprivileges, maar kan worden gebruikt net als elk andere door de gebruiker gedefinieerde eigenschap.
I
Voor een definitie van deze afkorting verwijzen we naar [1]
↑ https://nl.wikipedia.org/wiki/Informatietechnologie +
Een geschematiseerde voorstelling van IDA datastromen tussen Organisaties . +
International Data Spaces Association
International Data Spaces
Het uitwisselen van gegevens is de sleutel voor veel Organisaties . Binnen het domein van slimme steden worden gegevens gegenereerd door apparaten, opgeslagen in een database en gebruikt voor evaluatie door anderen. Bij alle drie de stappen zijn verschillende Organisaties betrokken. Ze willen weten, en bepalen hoe hun gegevens worden gebruikt of waar ze vandaan komen.
De International Data Spaces Association pakt dit probleem aan: het heeft een referentiearchitectuur en een formele standaard gedefinieerd die moet worden gebruikt voor het maken en beheren van “virtuele gegevensruimten”(virtual data spaces). De IDS-architectuur is gebaseerd op algemeen aanvaarde modellen voor gegevensbeheer die veilige uitwisseling en eenvoudige koppeling van gegevens binnen ecosystemen mogelijk maken.
De IDS-architectuur zorgt voor digitale soevereiniteit voor gegevenseigenaren die gegevens beschikbaar stellen voor de uitwisseling of het delen met met anderen. Het vormt daarmee de basis voor het ontwikkelen en aanbieden van slimme diensten en voor het opzetten van innovatieve bedrijfsprocessen. Het is gericht op het creëren van een veilige en vertrouwde ruimte waarin bedrijven hun gegevens soeverein kunnen beheren.
IDSA Organisatie
IDSA bestaat uit een groot aantal Organisaties uit verschillende domeinen zoals automotive, Telecom , retail, kennisinstellingen, software consultancy Organisaties en anderen. Ook FIWARE is lid en vertegenwoordigd in de IDSA Raad van bestuur. Verder is ook IMEC lid van IDSA .
Een volledige lijst is hier te vinden [1]
Certificatie
Naast software is het ook belangrijk ervoor te zorgen dat Organisaties die data delen, elkaar vertrouwen met betrekking tot data soevereiniteit . Om dit te garanderen kan IDSA ook Organisaties en software certificeren. Daartoe heeft het de volgende certificaten gecreëerd:
IDS READY Organisation. Certificering wordt afgehandeld door PWC of TUV SUD;
IDS Ready Component. Certificering wordt afgehandeld door Fraunhofer.
[2]
IDS Architectuur
De IDS-architectuur is gebaseerd op de volgende drie principes
Onbeperkte interoperabiliteit: IDS wil de standaard zijn voor de gegevensstroom tussen allerlei gegevenseindpunten;
Vertrouwen tussen verschillende beveiligingsdomeinen: uitgebreide beveiligingsfuncties bieden die een maximum aan vertrouwen bieden;
governance voor data-economie: gebruikscontrole en handhaving voor datastromen
[[File: IDSA trustworthy architecture.jpg|thumb|left|800px]]
IDS-connector
De belangrijkste IDS-component is de IDS-connector. Het is de softwarecomponent die verantwoordelijk is om gegevensuitgevers en gegevensconsumenten in staat te stellen gegevens uit te wisselen, te delen en te verwerken. Dit, rekening houdend met de soevereiniteit van de gegevenseigenaren.
De architectuurspecificatie van IDS is hier te vinden: [3]
Relatie tussen IDSA en Gaia-X
Hiervoor werd een heel interessante position paper gepubliceerd die een mapping weergeeft van de IDSA bouwblokken op de Gaia-X technische architectuur : https://internationaldataspaces.org/wp-content/uploads/IDSA-Position-Paper-GAIA-X-and-IDS.pdf
Dit ziet er als volgt uit :
IDSA architectuur +
Imec ontstaat in 1984 als onafhankelijk onderzoekscentrum voor micro- en later nano-elektronica. Het doel is om alle academische kennis rond chiptechnologie in Vlaanderen te bundelen. Want die technologie is de motor voor de derde industriële revolutie – en daarmee voor de blijvende welvaart van de regio. Sinds 2016 is ook iMinds (voorheen IBBT), het strategische onderzoekscentrum van Vlaanderen op het gebied van digitale innovatie, onderdeel van imec. Daardoor vind je bij imec vandaag zowel soft- als hardware onder één dak, en ligt de focus zowel op het internationale als Vlaamse terrein. Imec start vanuit het geloof in duurzame innovatie die kan mogelijk gemaakt worden door gebruik te maken van technologie.
Meer informatie kan hier gevonden worden, alsook op de Wikipedia pagina . +
INSPIRE: Infrastructure for Spatial Information in Europe
[1]
De INSPIRE-richtlijn heeft tot doel een infrastructuur voor ruimtelijke gegevens in de Europese Unie tot stand te brengen ten behoeve van het milieubeleid en het beleid of de activiteiten van de EU die gevolgen kunnen hebben voor het milieu. Deze Europese infrastructuur voor ruimtelijke gegevens zal de uitwisseling van ruimtelijke milieu-informatie tussen overheids[[::Category:Organisaties| Organisaties]] mogelijk maken, de toegang van het publiek tot ruimtelijke informatie in heel Europa vergemakkelijken en helpen bij de beleidsvorming over de grenzen heen.
INSPIRE is gebaseerd op de infrastructuren voor ruimtelijke informatie die door de lidstaten van de Europese Unie zijn opgericht en worden beheerd. De richtlijn heeft betrekking op 34 thema's met betrekking tot ruimtelijke gegevens die nodig zijn voor milieutoepassingen.
De richtlijn is op 15 mei 2007 in werking getreden en zal in verschillende fasen ten uitvoer worden gelegd, waarbij de volledige tenuitvoerlegging tegen 2021 vereist is.
Geoportaal
Het INSPIRE Geoportaal [2] is het centrale Europese toegangspunt tot de gegevens die door de EU-lidstaten en verschillende EVA-landen in het kader van de INSPIRE-richtlijn worden verstrekt. Het Geoportaal maakt het mogelijk:
de beschikbaarheid van INSPIRE-gegevensreeksen te controleren;
het ontdekken van geschikte gegevensreeksen op basis van hun beschrijvingen (metagegevens);
toegang te krijgen tot de geselecteerde gegevensreeksen via hun raadpleeg- of downloaddiensten.
Referenties
↑ https://inspire.ec.europa.eu/
↑ https://inspire-geoportal.ec.europa.eu/ +
Inspire heeft verschillende data standaarden gedefinieerd voor verschillende thema's.
Een voorbeeld voor hydrography vind je hier: https://inspire.ec.europa.eu/id/document/tg/hy +
Dit is de initiatiefpagina City of Things INVEST – POM West-Vlaanderen.
Deze pagina beschrijft het initiatief volgens de definitie op de VLAIO website en linkt door naar relevante pagina's op de kennishub.
[1]
Overzicht City Of Things Initiatieven
Initiatiefnemer Gelinkte Initiatieven Domeinen City of Things 2020 VLAIO Data-gestuurde winkelgebieden – Mechelen De Sint-Niklase Stadsmunt – Sint-Niklaas Smart Retail Area – Antwerpen VLOED - Gent INVEST – POM West-Vlaanderen LocusFocus – POM Vlaams-Brabant Lokaal 3D Project – Provincie Oost-Vlaanderen Wij Leveren – Leuven
Interprovinciaal project dat wil inzetten op een efficiënt en effectief detailhandelsbeleid en een florerend en toekomstbestendig (duurzaam) detailhandelsapparaat in Vlaanderen. Ze willen dit beleid, dat kernversterking en lokaal kopen als uitgangspositie heeft, meer baseren op slimme data en tools om het zo meer onderbouwd, accurater en performanter te maken, alsook benchmarking mogelijk te maken. De gemeenten krijgen bijkomende data ter beschikking en zullen geholpen worden deze te vertalen naar hun detailhandelsbeleid in de ruime zin. Ook detailhandelaars zelf zullen gebruik kunnen maken van bepaalde data om zo hun verkoop beter te analyseren en performanter te maken of om betere keuzes te kunnen maken bij (her-)allocaties van nieuwe/bestaande winkels. Daarnaast wordt ook een interprovinciale promocampagne voorzien om het lokale kopen te stimuleren.
↑ https://www.vlaio.be/nl/vlaio-netwerk/city-things-slimme-steden-en-gemeenten/city-things +
IOK, de intercommunale ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen is een dienstverlenende vereniging. IOK heeft tot doel de 29 aangesloten gemeentebesturen te ondersteunen. Tot het uitgebreide takenpakket van IOK behoren activiteiten zoals industrieel grondbeleid, sociaal grondbeleid en een hele waaier van ondersteunende diensten in het kader van verlengd lokaal bestuur: intercommunale milieudienst, veiligheid en welzijn op het werk, juridisch advies, ruimtelijke planning, technische dienstverlening en nog veel meer.
Zetel: Antwerpseweg 1, 2440 Geel
www.iok.be +
Het ISA² programma werd officieel stopgezet in april 2021 . Het nieuwe initiatief Interoperable Europe , gesteund door het Digital Europe Programma, zal de doelstellingen van het ISA² programma verder realiseren.
Interoperability solutions for public administrations, businesses and citizens (ISA²) is een Europees Programma dat de ontwikkeling ondersteund van digitale tools gericht op de Europese publieke sector, bedrijven en burgers. De tools zijn voornamelijk gericht op grensoverschrijdende en sectoroverschrijdende publieke dienstverlening.
Programma's
ISA² ondersteunt onder meer de volgende programma's:
Uitwisseling van informatie tussen Europese instellingen en lidstaten voor de monitoring van de toepassing van Europese wetgeving
Herbruikbare tools voor publeke participatie in de EU
Vereenvoudiging van elektronische aankopen en facturatie
Delen van statistische diensenten en oplossingen
Verbeteren van semantische interoperabiliteit in Europese e-governement-systemen
Ontwikkeling van digitale netwerken van de de toekomst
Vastleggen van een gedeelde architectuur voor de 'Single Digital Gateway'
Ontwikkeling van frameworks voor interoperabiliteit op nationaal niveau
(zie [1] voor meer projecten en informatie)
Oplossingen
In het kader van deze programma's werden verschillende oplossing uitgewerkt, waaronder
EIRA and CarTool : European Interoperability Reference Architecture and Cartography tool
DCAT Application Profile for data portals in Europe: Specification describing public sector datasets
Core vocabularies: Simplified, reusable and extensible data models
Core Public Service Vocabulary Application Profile (CPSV-AP): A data model for describing public services and the associated life and business events
NIFO: The National Interoperability Framework Observatory
Re3gistry: exchange data cross-border and cross-sector using reference codes
Interoperability Quick Assessment Toolkit (IQAT)
(zie [2] voor de volledige lijst)
Referenties
↑ https://ec.europa.eu/isa2/actions_en
↑ https://ec.europa.eu/isa2/solutions_en
IT architectuur
Een specifieke IT architectuur wordt opgesteld voor de stad die het VLOCA traject initieert. Team VLOCA werkt daarbij nauw samen met het lokaal bestuur en haar gekozen IT partner. Tegelijkertijd zorgt team VLOCA ervoor dat een generieke architectuur wordt uitgewerkt, waarop andere steden en gemeenten hun project in een latere fase kunnen baseren. De specifieke context van het eerste project in onze regio zorgt op deze wijze voor een snelle start voor de volgende projecten, waarbij herbruikbaarheid en interoperabiliteit centraal staan.
Informatie architectuur
Gewenste informatie op dashboards, portaalsite, apps, …
Uitgewerkt in een mindmap
Data architectuur
Voorbereiding voor OSLO traject/ semantische standaard
Data governance
Applicatie architectuur
Rol van relevante toepassingen en hun interactie met informatie
Uitgewerkt met een use case diagram
Technologische architectuur
Hard, soft en hybride infrastructuur voor applicatie architectuur
Uitgewerkt met technische tekeningen +
FAIR checklist – Nieuwe dataset
Wanneer je als organisatie wil omgaan met data, dan is het belangrijk dat deze voldoet aan de FAIR Principes . Dit draaiboek beschrijft welke stappen je kan doorlopen om een nieuwe dataset conform de FAIR (F: Vindbaar, A:Toegankelijk, I:Interoperable en R:Herbruikbaar) principes in gebruik te nemen.
SMIT-VUB maakte een checklist op die kan worden doorgenomen om een nieuwe dataset te evalueren in functie van deze FAIR principes .
Stap 1: Identificeer de dataset
Op basis van de onderstaande eigenschappen kan je de cruciale informatie over een dataset identificeren/verzamelen. Verzeker dat de infofiche zorgvuldig wordt ingevuld voor elke dataset.
Eigenschap
Antwoord
Dataset naam
Dataset afkorting
Dataset aanbieder
Dataset eigenaar
Dataset domein
Dataset beschrijving
Dataset locatie
Frequentie van data
Kalibratie van data
Gebruikslicentie
DPO instructies
Stap 2: Bepaal de gebruiksgeschiktheid
Voldoet de dataset aan de doelen van de use case?
Indien ja, ga ook na of er blokkerende elementen zijn waardoor de data niet zou mogen gebruikt worden. Raadpleeg in functie van de geldende GDPR wetgeving de Data Protection Officer van jouw organisatie of de organisatie vanwaar de data afkomstig is.
Duid aan, bij de dataset identificatie, indien er aanbevelingen zijn op het vlak van privacy .
Stap 3: Evalueer de ruwe dataset
Vooraleer enig datagebruik of dataverwerking te gaan doen, is het belangrijk na te gaan of de ruwe dataset beantwoordt aan de FAIR principes . Voor de verschillende FAIR Principes werden vragen opgesteld die je als potentieel gebruiker van een dataset kan gaan beantwoorden. Deze vragen kunnen je helpen om te begrijpen of de ruwe dataset voldoet aan de FAIR Principes.
FAIR principe
Categorie
Vraag
Antwoord
Opmerking
Toegankelijk
Data Context
Werd de ruwe dataset samen met een dataschema geleverd?
Herbruikbaar
Data Context
Bevat de dataset extra data die de doelen kunnen aanvullen?
Toegankelijk
Data Context
Werd de ruwe dataset samen met een datavocabulaire geleverd?
Toegankelijk
Data Context
Is de dataset voldoende actueel in de context van de use case?
Toegankelijk
Data Context
Is de geschiedenis van de dataset beschikbaar? Kunnen we eerdere data van de huidige dataset controleren?
Privacy
Data Context
Weten we met welke reden de data werd verzameld?
Vindbaar
Data Kwaliteit
Weten we hoe de data is verzameld?
Toegankelijk
Data Kwaliteit
Is de data in een toegankelijk formaat ? (Een formaat dat snelle verwerking mogelijk maakt?)
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Is er een datastandaard toegepast?
Vindbaar
Data Kwaliteit
Weet ik hoe de gegevens zijn verwerkt door de gegevensverzamelaar?
Veiligheid
Data Kwaliteit
Zijn de gegevens beschermd tegen mogelijke risico’s?
Veiligheid
Data Kwaliteit
Kan ik alleen de delen van de dataset zien die ik mag zien?
Toegankelijk
Data Kwaliteit
Staat het protocol een authenticatie- en autorisatieprocedure toe waar nodig?
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Wordt de data vrijgegeven met een duidelijke en toegankelijke datagebruikslicentie ?
Toegankelijk
Data Traceerbaarheid
Is de metadata toegankelijk, ook als de data niet meer beschikbaar is?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Ken ik de herkomst van de data?
Efficiency
Data Traceerbaarheid
Weet ik het doel van de uitgever van de data?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Wordt de data beschreven met rijke metadata ?
Herbruikbaar
Data Traceerbaarheid
Is de databron onveranderlijk?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Is de verzamellocatie van elk datapunt gekend? (Link naar geodata)
Toegankelijk
Data Kwaliteit
Is het protocol open, gratis en universeel toepasbaar?
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Is er een mogelijkheid om de data fundamenteel te herzien via samenwerking met de producent?
Uitwisselbaar
Data Kwaliteit
Heeft de data betrekking op een gemeenschappelijk gestandardiseerd glossarium?
Privacy
Data Kwaliteit
Bevat de data gevoelige informatie (persoonlijke, financiële, intellectuele eigendomsgegeven)?
Stap 4: Beslis of de kwaliteit voldoet
Na deze evaluatie moet er een beslissing worden genomen of de dataset voldoende bruikbaar is. Enkel indien je van oordeel bent, op basis van de bovenstaande evaluatiestappen dat jij (of je team, organisatie) akkoord bent/is ga je door naar de volgende stap.
Stap 5: Verwerk de data of laat de data verwerken
Op basis van de uitkomst van de voorgaande stap en de doelstellingen die jij of je organisatie heeft, kan je de dataset verwerken of laten verwerken tot een voor jou/jouw organisatie bruikbare dataset.
Stap 6: Evalueer de resulterende dataset
Eens de dataset verwerkt werd, kan je ook nog een FAIR Principes evaluatie maken van de dataset die resulteerd uit deze verwerking. De vragen hieronder, opgesteld voor de verschillende FAIR Principes kunnen hierbij helpen. Op basis van deze evaluatie kan je beslissen of er nog verdere actie nodig zijn of niet voor het gebruik van de data.
FAIR Principe
Categorie
Vraag
Antwoord
Opmerking
Uitwisselbaar
Data Context
Ondersteunt de dataset meerdere gebruiksscenario’s?
Toegankelijk
Data Context
Komt de dataset overeen met een gedeeld glossarium / gepubliceerde ontologie ?
Efficiëntie
Data Context
Ziet de data er geloofwaardig uit?
Efficiëntie
Data Context
Ondersteunt de dataset de organisatiedoelen en/of een gekozen toepassing ikv een use case.
Efficiëntie
Data Context
Ondersteunt de dataset de aannames/vereisten van het model?
Vindbaar
Data Context
Zijn de metadata toegelicht?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Krijgen de gegevens een wereldwijd unieke en persistente ID toegewezen?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Is de data technisch geïndexeerd en machinedoorzoekbaar?
Vindbaar
Data Traceerbaarheid
Wordt de data beschreven met rijke metadata?
Toegankelijk
Data Kwaliteit
Is de data voldoende volledig (ontbrekende waarden) voor het doel van het project?
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Is de data te koppelen aan andere gebruikte datasets?
Toegankelijk
Data Kwaliteit
Voldoet de data aan het formaat van het datalakehouse?
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Wordt de data vrijgegeven met een duidelijke en toegankelijke datagebruikslicentie?
Veiligheid
Data Kwaliteit
Is de data beschermd tegen risico?
Herbruikbaar
Data Kwaliteit
Kan de dataset worden gevalideerd met real-life metingen? Is de data reeds gevalideerd door de data eigenaar?
Uitwisselbaar
Data Kwaliteit
(Als het antwoord ja was in de ruwe lijst - stap 3): Komt de dataset overeen met de gemeenschapsnormen?
Privacy
Data Kwaliteit
(Als het antwoord ja was in de ruwe lijst - stap 3): Voldoet de dataset aan de AVG (Algemeen Verordening Gegevensbescherming)-normen?
Toegankelijk
Data Kwaliteit
(Als het antwoord ja was in de ruwe dataset lijst - stap 3): Is het voor het doel van dit project belangrijk om het protocol open, gratis en universeel aan te bieden?
Stap 7: Stel een periodieke herevaluatie van de dataset in functie van de gekozen toepassing.
Het is belangrijk om de datakwaliteit te blijven monitoren, en dus ook om bij te houden of de dataset nog steeds zal voldoen aan de FAIR Principes . Daarom is het aangeraden om een periodieke herevaluatie van de dataset te houden, in functie van de gekozen toepassing.